ၾသကာသ ကန္ေတာ့ခန္း ရွင္းလင္းခ်က္

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ၾသကာသအစခ်ီေသာ ကန္ေတာ့ခန္းသည္ ပုဂံေခတ္ ရွင္အရဟံမေထရ္လက္ထက္မွ စတင္ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။ ၾသကာသ ကန္ေတာ့ခန္းမွာ မူကြဲအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိေလသည္။ အမ်ားစုလက္ခံထားသည့္ ကန္ေတာ့ခန္း ႏွင့္ ရွင္းလင္းခ်က္ကို ေဖာ္ျပေပးပါမည္။

ၾသကာသ ကန္ေတာ့ခ်ိဳး

ၾသကာသ ၾသကာသ ၾသကာသ ကာယကံ ၀စီက မေနာကံ သဗၺေဒါသ ခပ္သိမ္းေသာ အျပစ္တို႕ကို ေပ်ာက္ပါေစျခင္း အက်ိဳးငွာ ပထမ ဒုတိယ တတိယ တစ္ၾကိမ္ ႏွစ္ၾကိမ္ သံုးၾကိမ္ေျမာက္ေအာင္ ဘုရား ရတနာ တရားရတနာ သံဃာရတနာ ရတနာျမတ္သံုးပါးတို႕ကို အရိုအေသ အေလးအျမတ္ လက္အုပ္မိုး၍ ရွိခိုးပူေဇာ္ ဖူးေျမာ္ မာန္ေလွ်ာ့ ကန္ေတာ့ပါ၏ အရွင္ဘုရား။

ကန္ေတာ့ရေသာ အက်ိဳးအားေၾကာင့္ အပါယ္ေလးပါး၊ ကပ္သံုးပါး၊ ရပ္ျပစ္ရွစ္ပါး၊ ရန္သူမ်ိဳးငါးပါး၊ ၀ိပတၱိတရားေလးပါး၊ ဗ်သနတရားငါးပါးတို႕မွအခါခပ္သိမ္း ကင္းလြတ္ျငိမ္းသည္ျဖစ္၍ မဂ္တရား ဖိုလ္တရား နိဗၺာန္တရားေတာ္ျမတ္ကို ရပါလို၏ အရွင္ဘုရား။

(ၾသကာသ ကန္ေတာ့ခန္းရွင္းလင္းခ်က္)

 ၾသကာသ    ။    ။     အခြင့္၊ ခြင့္ျပဳေတာ္မူပါ။ (ရွိခိုးခြင့္ ျပဳေတာ္မူပါ။ ကန္ေတာ့ခြင့္ျပဳေတာ္မူပါဟု ခြင့္ေတာင္းျခင္းျဖစ္သည္။ ရိုေသမႈကို အေလးအနက္ျပဳလိုေသာေၾကာင့္ ၾသကာသ ကို သံုးၾကိမ္ ရြတ္ဆိုၾကရသည္။)

  ကာယကံ    ။    ။    ကိုယ္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ေသာအမႈ
 ၀စီကံ          ။    ။    ႏႈတ္ျဖင့္ ေျပာဆိုေသာအမႈ
 မေနာကံ    ။    ။    စိတ္ျဖင့္ ၾကံစည္ေသာအမႈ
 သဗၺေဒါသ ။    ။     သဗၺ+ေဒါသ=ခပ္သိမ္းေသာ+အျပစ္
ခပ္သိမ္းေသာ အျပစ္တို႕ကို    ။    ။    သဗၺေဒါသဟူေသာ ပါဠိစကားကို ျမန္မာဘာသာျပန္ဆို၍  ေလးနက္ေစရန္ ထပ္မံဆိုျခင္းျဖစ္သည္။္
ေပ်ာက္ပါေစျခင္း အက်ိဳးငွာ    ။    ။     ရတနာသံုးပါးႏွင့္ မိဘဆရာသမားမ်ားအေပၚ၌ ကိုယ္အမူအရာျဖင့္ ျပစ္မွားျခင္း၊ အေျပာအဆို (ႏႈတ္) ျဖင့္ ျပစ္မွားျခင္း၊ စိတ္ကူး အၾကံအစည္ျဖင့္ ျပစ္မွားျခင္းတို႕တြင္ တစံုတခုေသာ ျပစ္မွားျခင္း ရွိခဲ့ေသာ္ ထိုအျပစ္တို႕ကို ပေပ်ာက္ေလ်ာ့ပါး သြားေစရန္ ေတာင္းပန္၀န္ခ်ကန္ေတာ့ျခင္းျဖစ္သည္။
ပထမ ဒုတိယ တတိယ တစ္ၾကိမ္ ႏွစ္ၾကိမ္ သံုးၾကိမ္ေျမာက္ေအာင္    ။    ။ ပါဠိႏွင့္ျမန္မာတြဲဖက္သံုးႏႈန္းထားျခင္းျဖစ္သည္။ အနက္အဓိပၸာယ္ အထူးရွင္းရန္မ လိုပါ။
ရတနာ    ။    ။    အေလးအျမတ္ျပဳထိုက္ျခင္း၊ တန္ဖိုးၾကီးမားျခင္း၊ ရွားပါး၍  ရခဲျခင္း၊ ရရွိသူ ေတြ႕ရွိသူအား ႏွစ္သက္မႈကို ျဖစ္ေစႏုိင္ေသာေၾကာင့္ ရတနာဟု ေခၚဆိုရသည္။
ဘုရား    ။    ။ အလံုးစံုကို အကုန္အမင္ သိျမင္ေတာ္မူေသာေၾကာင့္ ဘုရားဟုေခၚပါသည္။
တရား    ။    ။    သတၱ၀ါမ်ားကို ဆင္းရဲတြင္းသို႕မက်ရေအာင္ ေဆာင္ယူတတ္ေသာေၾကာင့္ တရားဟုေခၚပါသည္။
သံဃာ    ။    ။    အယူသီလ တူမွ်ေသာ အရိယာပုဂၢိဳလ္အေပါင္းႏွင့္ သမၼဳတိ သံဃာကို သံဃာဟုေခၚပါသည္။
 ရတနာျမတ္သံုးပါးတို႕ကို     ။    ။ ျမင့္ျမတ္ေသာ ဘုရားရတနာ၊ တရားရတနာ၊ သံဃာရတနာ တို႕ကို
 အရိုအေသ    ။    ။    ၀ပ္တြားက်ိဳးႏြံျခင္း၊ မေလးမခန္႕မျပဳဘဲ ေၾကာက္ရြ႕ံခန္႕ညားမႈကို ေဖာ္ျပျခင္း၊
အေလးအျမတ္    ။    ။ ေလးစားျခင္း၊ ျမတ္ႏိုးျခင္း။
လက္အုပ္မိုး၍     ။     ။ လက္၀ါးႏွစ္ဘက္ကို စံုညီျပဳ၍  နဖူးအထိ ခ်ီေျမွာက္ထားျခင္း၊ 

(ဘုရားရွိခိုးရာ၌ လက္အုပ္ကို ေမးေစ့ (သို႕) ရင္ညႊန္႕မွ်သာ ေျမွာက္ခ်ီထားျခင္းသည္ အျမင့္ဆံုးအရိုအေသျပဳဳနည္းမဟုတ္၊ 

နဖူးအထိ ေျမွာက္ခ်ီထားမွသာလွ်င္ အျမင့္ဆံုး အရိုအေသျပဳျခင္း ျဖစ္သည္။)

ရွိခိုးပူေဇာ္     ။    ။ ရွိခိုးျခင္းကိုပင္ ပူေဇာ္ျခင္း ဟုဆိုလိုသည္။
ဖူးေျမာ္    ။    ။    ျမင္ေတြ႕ျခင္း၊ ၾကည့္ရႈျခင္း၊ ညာဏ္မ်က္စိ၌ ထင္ရွားေပၚလြင္ လာေအာင္ အာရံုျပဳျခင္း
မာန္ေလွ်ာ့ ။    ။    ရွိခိုးျခင္း၊ ကန္ေတာ့ျခင္းကို ျပဳရာ၌ မာန္မာနကို ေလွ်ာ့ခ်ျပီးမွသာ ရွိခိုးကန္ေတာ့ႏိုင္သည္။ (မိမိကိုယ္ကို ရတနာသံုးပါးေအာက္ နိမ့္က်သည္၊ ညံ့သည္ဟု ယူဆပါမွ ရွိခိုးကန္ေတာ့ႏိုင္သည္။)
ကန္ေတာ့ပါ၏ ။    ။    ၀န္ခ်ေတာင္းပန္ပါ၏၊ ျမန္မာစကား၌ လူၾကီးသူမမ်ားကို မေတာ္တဆ ထိခိုက္မိ တိုက္မိပါက " ကန္ေတာ့ ကန္ေတာ့ " ဟု ေတာင္းပန္စကား ဆိုေလ့ရွိၾကသည္။
                               ရွိခိုးပါ၏ ဟုအဓိပၸာယ္ရသည္။
ကန္ေတာ့ရေသာ အက်ိဳးအားေၾကာင့္ ။    ။    ကန္ေတာ့ရေသာ ကုသိုလ္ကံေစတနာေၾကာင့္ ဟု ဆိုလိုသည္။
အပါယ္ေလးပါး    ။    ။    အပါယ=(အပ+အယ။    အယ=ခ်မ္းသာ+အပ=ကင္းျခင္း) ခ်မ္းသာကင္းေသာအရပ္၊ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈျပဳခြင့္မရေသာ ေဖာ္ျပပါ အရပ္ဌာန ၄ခုကို အပါယ္ဟုေခၚသည္။

1.    ငရဲ=ငရဲထိန္း၊ ငရဲမီး စသည္တို႕ျဖင့္ အျမဲ ႏွိပ္စက္ခံရေသာ ဘံုဌာန၊
2.    တိရစၦာန္=မဂ္ဖိုလ္ နိဗၺာန္တရားေတာ္ႏွင့္ ဖီလာကန္႕လန္႕ ျဖစ္ေနေသာ သတၱ၀ါတို႕၏ ဘံုဌာန
3.    ျပိတၱာ=စားရမဲ့ ၀တ္ရမဲ့ ခိုကိုးရာမဲ့ ျဖစ္ေနသူတို႕၏ ဘံုဌာန
4.    အသူရကာယ္=ျပိတၱာမ်ားထက္ အေျခအေနဆိုး၍ အျမဲပူေလာင္ ဆင္းရဲ ခံေနရသူမ်ား၏ ဘံုဌာန
   

ကပ္သံုးပါး    ။    ။    ကပၸ=ကပ္=တစ္ခုေသာ အခ်ိန္ကာလေခတ္၊ ဆိုးရြားေသာ ေဘးအႏၱရာယ္မ်ားက်ေရာက္ခ်ိန္ကာလကို ကပ္ဟုေခၚသည္။ ကပ္သံုးပါးမွာ-

1.    ဒု ဗၻိ ကၡ ႏၱရကပ္=ငတ္မြတ္ျခင္းေဘးဆိုက္ေရာက္ေနသည့္ေခတ္ကာလ (ၾကီးက်ယ္ေသာ ငတ္မြတ္ျခင္းေဘးကို - မဟာသေရာၾကီး - ဟုေခၚသည္။) လူသားအမ်ားေလာဘထူေျပာလွ်င္ ယင္းကပ္ဆိုက္တတ္သည္။
2.    သတၱ ႏၱရကပ္=လက္နက္ေဘး (သို႕) စစ္ေဘး အႏၱရာယ္ ဆိုက္ေရာက္သည့္ေခတ္ကာလ လူသားအမ်ားေဒါသထူေျပာလွ်င္ ယင္းကပ္ဆိုက္တတ္သည္။
3.    ေရာဂႏၱရကပ္= ကူးစက္ေရာဂါ ေဘးအႏၱရာယ္ ဆိုက္ေရာက္သည့္ေခတ္ကာလ လူသားအမ်ား ေမာဟထူေျပာလွ်င္ ယင္းကပ္ဆိုက္တတ္သည္။
   

ရပ္ျပစ္ရွစ္ပါး    ။    ။  ယင္းအရပ္ဌာနမ်ား၌ ျဖစ္လာသူမ်ားသည္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ ေဒသနာေတာင္ကို နာၾကားခြင့္ မ၇ျခင္း၊ နာၾကားရေသာ္လည္း အနက္အဓိပၸာယ္ကို သိႏိုင္စြမ္း မ၇ွိျခင္းေၾကာင့္                                              ရပ္ျပစ္ရွစ္ပါး ဟုေခၚသည္။

1.    ငရဲ
2.    တိရ စၦာန္
3.    ျပိတၱာ
4.    လြန္စြာ အသက္တမ္း၇ွည္ေသာ အရူပျဗဟၼာႏွင့္ အသညာသတ္ျဗဟၼာ၊ ( အရူပျဗဟၼာ=ရုပ္မရွိ၊နာမ္တရားသက္သက္သာရွိသည္။ အသညာသတ္ျဗဟၼာ=နာမ္တရားမရွိ၊ ရုပ္သက္သက္သာ၇ွိသည္။)
5.    ပစၥ ႏၱရစ္အရပ္သား=တိုင္းစြန္ျပည္ဖ်ား လမ္းပန္းအဆက္အသြယ္ခက္ခဲ၍  ေ၀ါဟာရ မျပည့္စံု မၾကြယ္၀သည့္ လူရိုင္းအမ်ိဳးအႏြယ္။
6.    မိစၦာဒိဌိ=မွားယြင္းေသာ အယူ၀ါဒရွိေသာ အမ်ိဳးအႏြယ္
7.    ဒုပၸည=အသိညာဏ္လူစဥ္မမီသူ
8.    သာသနာပ ကာလ
   

ရန္သူမ်ိဳးငါးပါး၊ ။    ။ရန္သူ ေ၀ရ။ ရန္၊ ရန္သူ။ ဗုဒၶ ဘာသာ၀င္တို႕သည္ ဘုရားရွိခိုးဆုေတာင္းတိုင္း ရန္သူမ်ိဳးငါးပါးမွ ကင္းေ၀းေအာင္ ဆုေတာင္းေလ့ရွိၾကသည္။ ယင္းရန္သူမ်ိဳးငါးပါးမွာ-

1.    ေရ၊
2.    မီး၊
3.    မင္းဆိုး၊
4.    ခိုးသူ၊
5.    အေမြခံသားဆိုး၊ သမီးဆိုး တို႕ျဖစ္သည္။
   

၀ိပတၱိတရားေလးပါး။    ။ ၀ိပတၱိ။ မျပည့္စံုျခင္း၊ ခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္း၊ ပ်က္စီးျခင္း။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႕ ဘုရားရွိခိုး ဆုေတာင္းသည့္အခါ ၀ိပတၱိတရားေလးပါးမွ ကင္းလြတ္ျငိမ္းေအာင္ ထည့္၍ဆုေတာင္းေလ့ရွိၾကသည္။

   1. မင္းဆိုး မင္းယုတ္အုပ္စိုးေသာ ကာလ၌ျဖစ္ျခင္း၊
   2. အပါယ္ေလးပါး၌ ျဖစ္ရျခင္း၊
   3. ရုပ္ဆင္းအဂၤါ ခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္း၊
   4. အသိအလိမၼာ ညာဏ္ပညာႏွင့္ သတိ၀ီရိယ မ၇ွိျခင္း။

ဗ်သနတရားငါးပါး။    ။ ဗ်သန။ ပ်က္စီးျခင္း၊ ဆံုးရံႈးျခင္း။ ဗ်သနတရား ငါးပါးရွိသည္။
   1. ဉာတိဗ်သန - ေဆြမ်ိဳးမ်ား ပ်က္စီးျခင္း၊
   2. ေဘာဂဗ်သန - စည္းစိမ္ဥစၥာ ပ်က္စီးျခင္း၊
   3. ေရာဂဗ်သန - အနာေရာဂါျဖစ္၍ ပ်က္စီးျခင္း၊
   4. ဒိ႒ိဗ်သန - အယူမွား၍ ပ်က္စီးျခင္း၊
   5. သီလဗ်သန - သီလ ပ်က္စီးျခင္း။

မဂ္တရား ။    ။ မဂ္တရားေလးပါး- ေလာဘစေသာ ကိေလသာတို႕ကို ပယ္သတ္၍ နိဗၺာန္သို႕သြားေရာက္ေၾကာင္းျဖစ္ေသာ တ၇ားလမ္းကို မဂ္ဟုေခၚသည္။
   1. ေသာတပတၱိမဂ္
   2. သကဒါဂါမိမဂ္
   3. အနာဂါမိမဂ္
   4. အရဟတၱမဂ္
ဖိုလ္တရား ။    ။ မဂ္၏ တိုက္ရိုက္ အက်ိဳးတရားကို ဖိုလ္ ဟုေခၚပါသည္။ ဖိုလ္တရားေလးပါး-

1.    ေသာတပတၱိဖိုလ္
2.    သကဒါကါမိဖိုလ္
3.    အနာဂါမိဖိုလ္
4.    အရဟတၱဖိုလ္
   

နိဗၺာန္တရားေတာ္ျမတ္     ။    ။ ဒုကၡခပ္သိမ္းတို႕၏ ကုန္ဆံုးရာ ေအးျငိမ္းခ်မ္းသာေသာ ဓါတ္သေဘာကို နိဗၺာန္ ဟုေခၚပါသည္။ ရာဂ၏ ကုန္၇ာ၊ ေဒါသ၏ ကုန္ရာ၊ ေမာဟ၏ ကုန္ရာ သည္ နိဗၺာန္မည္၏။

ကန္ေတာ့ခန္းရွင္းလင္းခ်က္ ျပီးပါျပီ။