ဗုဒၶ၀ါဒီအေၾကာင္းတေစ့တေစာင္း

ဗုဒၶ၀ါဒီအေၾကာင္းတေစ့တေစာင္းလို႕ ေခါင္းစဥ္ေလးတပ္ၿပီးကတည္းက က်ေနာ့္လို သာမာန္ဗုဒၶဘာသာတစ္ေယာက္အေနနဲ႕အနည္းငယ္ သိသလို... မသိေသးေသာသူမ်ား အကယ္၍ ရွိခဲ့ပါက သိေစလိုေသာေစတနာျဖင့္ ဤစာေစာင္ေလးကို ေရးျဖစ္ျခင္းျဖစ္သည္။

ဗုဒၶဘာသာတစ္ေယာက္အေနျဖင့္ ဗုဒၶ၀ါဒကို က်ေနာ္နားလည္သလို ေျပာရမယ္ဆိုရင္ အက်ဥ္းအားျဖင့္ (၃)ခ်က္ေလာက္ေတာ့ သိဖို႕လိုအပ္ပါတယ္-

(၁) သဗၺပါပႆ အ ကရဏံ = မေကာင္းမႈမွန္သမွ်ကိုမျပဳလုပ္ျခင္း

(၂) ကုသလႆူပ သမၸဒါ = ေကာင္းျမတ္တဲ့ကုသိုလ္မ်ားကို မျဖစ္မေနလုပ္ေဆာင္ျခင္း

(၃) သ စိတၱ ပရိေယာဒပနံ = မိမိစိတ္ကိုျဖဴစင္ေစျခင္း

ဧတံဗုဒၶါနသာသနံ - အဲဒါေတြဟာ ဗုဒၶရဲ႕အဆံုးအမ (ဗုဒၶ၀ါဒီ)ေတြပါဘဲ အဲဒီ ဗုဒၶရဲ႕၀ါဒလမ္းစဥ္ေတြကို လိုက္နာက်င့္သံုးေသာသူေတြဟာ ဗုဒၶ၀ါဒီေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဗုဒၶ၀ါဒီလို႕ဆိုျပန္ေတာ့ ဗုဒၶအေၾကာင္း အက်ဥ္းအားျဖင့္ သိဖို႕လိုအပ္လာျပန္တယ္။ “ဗုဒၶ”ဆိုသည္မွာ - သိသူ - အလံံုးစံုကိုသိေသာသူဟု က်ေနာ့အေနနဲ႕ နားလည္ထားပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ အလံုးစံုကိုသိ႐ံုနဲ႕မၿပီးေသးဘဲ သူသိတာေတြကို သူတပါးအားလည္း သိေအာင္တတ္ေအာင္ ေဟာေျပာၫႊန္ျပဆံုးမႏိုင္တဲ့ ပုဂၢိလ္ထူး ပုဂၢိလ္ျမတ္ဟု နားလည္ရပါမယ္။ ဗုဒၶဘုရားရွင္သည္ ဗုဒၶျဖစ္ဖို႕အေရးကို လြယ္လြယ္ကူကူနဲ႕ျဖစ္လာခဲ့ရသည္ မဟုတ္ပါ။ ဘ၀ေပါင္းအသေခၤ်ႏွင့္ ခက္ခက္ခဲခဲ ပင္ပင္ပန္းပန္းျဖင့္ ပါရမီေတာ္ေတြကို ျဖည့္က်င့္ခဲ့ရပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးဘ၀ျဖစ္ေသာ သိဒၶတၱမင္းသား ဘ၀မွာေတာင္မွ ဖခင္ျဖစ္တဲ့ သုေဒၶါဓနမင္းႀကီးက သားေတာ္ကို ဘုရားမျဖစ္ေစခ်င္ပဲ စၾကၤာ၀ေတးမင္း သာ ျဖစ္ေစလိုတဲ့ဆႏၵေၾကာင့္ သားေတာ္ဘုရားျဖစ္မည့္အေရးကို အမ်ဳိးမ်ဳိးတားဆီးေႏွာက္ယွက္ ကန္႕ကြက္ဖ်က္စီးခဲ့ပါတယ္။ သို႕ေသာ္လည္းပဲ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ျဖစ္သည့္ သားေတာ္သည္ ဘ၀ေပါင္း အသေခၤ်က ျဖည့္က်င့္ခဲ့ေသာ ပါရမီေတြရဲ႕အဟုန္ေၾကာင့္ သက္ေတာ္ ၂၉ႏွစ္အရြယ္၌ ထီးနန္း စည္းစိမ္ႏွင့္တကြ သားမယားတို႕ကိုပါ စြန္႕ခြာၿပီး ေတာထြက္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။

ေတာထြက္ၿပီး တရားက်င့္ၾကံလိုက္တာ ၆ႏွစ္တာကာလမွာ ဘုရားအျဖစ္သုိ႕ ေရာက္ရွိေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ ဘုရားအျဖစ္သို႕ ေရာက္ရွိကာစ ပထမ၀ါ၌ ဗာရာဏသီျပည္အနီး ဣသိပတနမိဂဒါ႐ံုမွာ ပၪၥ၀ဂၢီငါးဦးကို ေဟာေျပာေႁခြခၽြတ္ သြန္သင္ျပသၿပီး သာသနာ့ေဘာင္သို႕ သြတ္သြင္းေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ သူေဌးသား ယသ၊ ၀ိမလ၊ သုဗာဟု၊ ပုဏၰဇိ၊ ဂ၀မၸတိ စတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ငါးဦးႏွင့္အတူ ေနာက္လိုက္ ၅၀ တို႕ကိုလည္း ေဟာေျပာၫြန္ျပကာ ျမင့္ျမတ္ေသာ သာသနာ့ေဘာင္သို႕ သြတ္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ ပထမ၀ါမွာ ပၪၥ၀ဂၢီငါးဦး၊ သူေဌးသားငါးဦး။ ေနာက္လိုက္ ၅၀ စုစုေပါင္း သံဃာ ၆၀ ရခဲ့ပါတယ္။

ဘုရားရွင္တစ္ပါးတည္းျဖင့္ စတင္ခဲ့ေသာ ဤသာသနာေတာ္ႀကီးသည္ ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္စံသည့္ အခ်ိန္တြင္ ဘုရားရွင္၏ စ်ာပါနကို လာေရာက္ဖူးေမွ်ာ္ၾကေသာ သံဃာအေရအတြက္သည္ (၇)သိန္း ရွိၿပီး အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ ႂကြမလာႏိုင္တဲ့ သံဃာေတာ္မ်ားနဲ႔ ေပါင္းလိုက္လွ်င္ (၈)သိန္းခန္႕ထိ ရွိခဲ့ပါသည္။

ဘုရားရွင္သက္ေတာ္ထင္ရွား ရွိစဥ္အခါမွစ၍ ယခုအခ်ိန္ထိဆိုလွ်င္ သာသနာႏွစ္ေပါင္း (၂၅၅၁)ႏွစ္ ရွိခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ယခုသာသနာႏွစ္ (၂၅၅၁)ႏွစ္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၁၃၆၉)ခုႏွစ္မွာဆိုလွ်င္ ျမန္မာျပည္ရွိ သံဃာအေရအတြက္ဟာ (၄)သိန္းခဲြခန္႕ရွိၿပီး ယိုးဒယားရွိ သံဃာ (၁သိန္း၂ေသာင္း)၊ သီဟိုၮ္ရွိသံဃာ (၃ေသာင္း)၊ လာအိုႏွင့္ ကေမၻာဒီးယား (၅ေသာင္း) စုစုေပါင္း ေထရ၀ါဒ သံဃာ (၆သိန္းခြဲ) ခန္႕ရွိေနပါတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ ျမန္မာျပည္ရွိသံဃာအေရအတြက္ဟာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တဲ့ အတြက္ ျမန္မာျပည္ဟာ သာသနာ့ခံတပ္ပဲဆိုတာ ယံုမွားဖြယ္ရာမရွိပါဘူး။ အဲဒီလိုသာသနာ အထြန္းကားဆံုး အခိုင္မာဆံုးျဖစ္တဲ့ ယေန႕ျမန္မာျပည္မွာ လက္ရွိနအဖအစိုးရေၾကာင့္ ပ်က္စီးဆံုး႐ံႈးဖို႕ အေျခအေနေတြျဖစ္လာပါၿပီ။

ဒါေၾကာင့္ မိမိတို႕အေနျဖင့္ ဗုဒၶ၀ါဒီစစ္စစ္လို႕ ခံယူၾကတယ္ဆိုရင္ သာသနာ့တာ၀န္ကုိ ခက္ခဲပင္ပန္းစြာ ထမ္းရြက္ေနၾကတဲ့ ရွင္ရဟန္းတို႕ကုိ အထူးေစာင့္ေရွာက္ၾက၊ ကာကြယ္ၾကရပါမယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဆႏၵျပရက္ (၁၇ စက္တဘၤာ ၂၀၀၇) မွ (၂၉ စက္တဘၤာ ၂၀၀၇)ေန႕ထိ ဆႏၵျပခဲ့ၾကတဲ့ သံဃာေတြကို နအဖအစိုးရ သတင္းထုတ္ျပန္တဲ့ေနရာမွာ ျမန္မာျပည္ရွိသံဃာအားလံုးထဲမွ (၂ ရာခိုင္ႏႈန္း) သာရွိတယ္လို႕ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႕ ဆႏၵျပရက္ေတြအတြင္း ျမင္ေတြ႕ခဲ့ရေသာ သံဃာေတာ္ေတြဟာ ရန္ကုန္တစ္ျမိဳ႕ထဲမွာတင္ သိန္းနဲ႕ခ်ီရွိၿပီး သံဃာအမ်ားဆံုး ရွိတဲ့ မႏၲေလး၊ ေနာက္ ရခိုင္ျပည္နယ္သံဃာမ်ားနဲ႕ အျခားၿမိဳ႕ႀကီး ၿမိဳ႕ေလးမ်ားမွာရွိတဲ့ သံဃာေတာ္မ်ားလည္း ပါ၀င္ခဲ့ၾကလို႕ နအဖဘက္ကိုလိုက္တဲ့ သံဃာကလြဲရင္ ျမန္မာျပည္ရွိ သံဃာအားလံုးနီးပါး ပါ၀င္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါကို နအဖက မ်က္ႏွာေျပာင္ေျပာင္နဲ႕ (၂ ရာခိုင္ႏႈန္း)ကလြဲရင္ က်န္တဲ့ သံဃာေတြဟာ အတုေတြပါလို႕ စြပ္စြဲလိုက္တာနဲ႕ အတူတူပါဘဲ။

တဆက္တည္းမွာပဲ ေက်ာင္းတိုက္မ်ားစြာကို ၀င္ေရာက္ဖ်က္စီးၿပီး သံဃာေတာ္ေတြကို ဖမ္းဆီး ခ်ဳပ္ေႏွာင္ ႏွိပ္စက္ၫွင္းပန္း သတ္ဖ်က္ခဲ့ၾကပါတယ္။ လူ၀တ္လဲတဲ့ သံဃာေတာ္ေတြကို လူ၀တ္လဲၿပီးရင္ ရဲဖက္စခန္း၊ ေထာင္စသည္တုိ႕ကို ပို႕လိုက္ၾကပါတယ္။ အဲဒီဖမ္းဆီးထားတဲ့ သံဃာေတြကို အတုေတြပါလို႕လည္း ေျပာေသးတယ္ ေနာက္ၿပီး အဓမၼလူ၀တ္လဲ သိကၡာခ် လုပ္ေနတယ္ဆိုတာ သံဃာတုေတြမဟုတ္ပါဘူး။ သံဃာအစစ္ေတြပါလုိ႕ ၀န္ခံတာနဲ႕အတူတူပါပဲ။ ဒီၾကားထဲ နအဖ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေတြက ဗုဒၶ၀ါဒီလို႕အမည္ခံလုိက္ခ်င္ေသးတယ္။ ဗုဒၶ၀ါဒီစစ္စစ္အမွန္တကယ္ ျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုရင္ အထက္မွာ ဆိုခဲ့သလို “မေကာင္းမႈမွန္သမွ်ကို မျပဳလုပ္ျခင္း” လုိ႕ဆိုထားပါတယ္။ ဒါကို အလြယ္ဆံုးက်ေနာ့္ အေနနဲ႕ နားလည္ရမယ္ဆိုရင္ ကိုယ့္ကိုကိုယ္နဲ႕ ႏႈိင္းၿပီး ကိုယ္ခ်င္းစာၾကည့္ ေစခ်င္ပါတယ္။

ဥပမာ - နအဖဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးမ်ားအေနနဲ႕ ကိုယ့္မိဘ ကိုယ့္ညီအစ္ကိုေမာင္ႏွမ ကိုယ့္သားမယားေတြြကို သူတပါးက မတရားဖမ္းဆီး ခ်ဳပ္ေႏွာင္ႏိွပ္စက္ ၫွင္းပန္းသတ္ဖ်က္ေနမယ္ဆိုရင္ ခံႏိုင္ပါ့မလား။ ေသြး႐ူးေသြးတန္းနဲ႕ ဘာမွ မစဥ္းစားပဲ ဗုဒၶ၀ါဒီအမည္ခံၿပီး ကိုယ္ခ်င္းစာစိတ္ကင္းစြာနဲ႕ ဗုဒၶ၀ါဒီတုိ႕ရဲ႕ အထြတ္အျမတ္ျဖစ္တဲ့ ဘုရားသားေတာ္ေတြနဲ႕တကြ ေက်ာင္းသားျပည္သူေတြကိုပါ ရက္ရက္စက္စက္ ၫွင္းပန္း သတ္ျဖတ္ေနတာဟာ ဗုဒၶ၀ါဒီတုိ႕ရဲ႕ လမ္းစဥ္နဲ႕ လားလားႀကီးဆန္႕က်င္ေနတယ္ဆိုတာ ထင္ရွားပါတယ္။ အေယာင္ျပလွဴတန္းေနျခင္းသည္ ဗုဒၶ၀ါဒီစစ္စစ္မဟုတ္ပါ။

“ေကာင္းတဲ့ကုသိုလ္တရား” မွန္သမွ်ကို လုပ္ကိုလုပ္ရမယ္ဆိုတဲ့ေနရာမွာလည္း အလြယ္ဆံုးနားလည္ ရမယ္ဆိုရင္ ကုသိုလ္(ကုသလ) = အျပစ္ကင္းစင္ျခင္းတဲ့... အဲဒီေတာ့ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာ၀နာ စတဲ့ ေကာင္းမႈကုသိုလ္ေတြကို ျပဳရပါမယ္။ နအဖ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေတြကေတာ့ ဒါနေတြေတာ့ျပဳပါတယ္ (အေယာင္ျပ)။ ဒါေပမယ့္ ဘာ၀နာကို မေျပာနဲ႕ သီလဆိုတာကို လံုးလံုးမရွိလို႕ ဗုဒၶ၀ါဒီစစ္စစ္မဟုတ္ဘူး ဆိုတာ ေပၚလြင္ျပန္ပါတယ္။

“မိမိစိတ္ကို ျဖဴစင္ေစျခင္း” ဆိုတဲ့ ေနရာမွာလဲဘဲ သီလေတြေဆာက္တည္၊ ဘာ၀နာေတြ က်င့္ၾကံမွသာ စိတ္ေတြျဖဴစင္လာမွာပါ။ နအဖ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေတြအေနနဲ႕ တိုင္းျပည္တာ၀န္ေတြ ထမ္းေနရတာ ႀကီးေလးမ်ားျပားလြန္လို႕ ဘာ၀နာတရားေတြကို က်င့္ၾကံခ်ိန္မရဘူးပဲ ထားပါေတာ့ သီလ ေဆာက္တည္လို႕ရပါတယ္။ သီလရွိၿပီး ေယာနိေသာမနသိကာရ လို႕ေခၚတဲ့ သင့္ေတာ္မွန္ကန္ေအာင္ ႏွလံုးသြင္းမယ္ဆိုရင္လည္း စိတ္ဟာအေတာ္ေလး ျဖဴစင္ႏိုင္ပါတယ္။ စိတ္ျဖဴစင္တဲ့လူေတြလုပ္တဲ့ လုပ္ရပ္ေတြ၊ ေျပာတဲ့စကားေတြကမွ မွန္ကန္ႏိုင္မွာပါ။ အခု နအဖရဲ႕လုပ္ရပ္တိုင္း၊ ေျပာတဲ့စကား အခြန္းတိုင္းဟာ စိတ္မျဖဴစင္တဲ့လူ (စိတ္ယုတ္မာရွိတဲ့လူေတြ) လုပ္တဲ့လုပ္ရပ္နဲ႕တစ္ထပ္တည္း ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ဗုဒၶ၀ါဒီတို႕ရဲ႕ လမ္းစဥ္နဲ႕ ေျဖာင့္ေျဖာင့္ႀကီး ဆန္႕က်င္ၿပီးသားျဖစ္ေနျပန္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္မို႕လို႕...

(၁) မေကာင္းမႈ မွန္သမွ်ကို မျပဳလုပ္ျခင္း

(၂) ေကာင္းျမတ္တဲ့ ကုသုိလ္မ်ားကို မျဖစ္မေနလုပ္ေဆာင္ျခင္း

(၃) မိမိစိတ္ကို ျဖဴစင္ေစျခင္း

ဆို႕တဲ့ အက်င့္တရားေတြကို လိုက္နာက်င့္သံုးပါမွ ဗုဒၶ၀ါဒီ စစ္စစ္မည္ေပသည္။

ျမန္မာျပည္မွာ ပိဋကတ္သံုးပံုေဆာင္ႏိုင္တဲ့ သံဃာေတာ္မ်ား (၁၁)ပါးထိ ေပၚထြန္းခဲ့ပါတယ္။ ဤမွ် မ်ားျပားေသာ ပိဋကတ္သံုးပံုေဆာင္ခဲ့ေသာ သံဃာေတာ္မ်ားေပၚထြန္းေစရန္ အခ်ိန္မ်ားစြာ ေစာင့္ခဲ့ရပါတယ္။ ဤမွခဲယဥ္းစြာ၊ အခ်ိန္မ်ားစြာေပးခဲ့ရေသာ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ရေသာ သာသနာေတာ္ႀကီးသည္ နအဖ စစ္အစိုးရ၏ လက္ခ်က္ျဖင့္ အလြယ္တကူႏွင့္ ေပ်ာက္ပ်က္သြားရန္ မသင့္ေတာ္ပါ။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ဗုဒၶ၀ါဒီ ပုဂၢိဳလ္အားလံုးတို႕သည္ မိမိတို႕ စြမ္းႏိုင္သ၍ အသက္ေပးကာ သာသနာေတာ္ႀကီး မပ်က္သုန္းေရးအတြက္ ၀ိုင္း၀န္း၍ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ၾကရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

ဗုဒၶ၀ါဒီဖိုးေက်ာ္