ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ (သို႔မဟုတ္) ေကာင္းကင္ထက္က လင္းယုန္ငွက္

ဇင္လင္း ၁၉ ေအာက္တိုဘာ ေခတ္ျပိဳင္

“လူတေယာက္ရဲ႕တန္ဖိုးဟာ သူျဖတ္သန္းေက်ာ္လႊားေနတဲ့ ေခတ္ႀကီးက သူ႔ပခံုးေပၚတင္ေပးလိုက္တဲ့ သမိုင္းတာ၀န္ကို
သူ ဘယ္ေလာက္ သယ္ပိုးထမ္းရြက္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္နဲ႔ တိုင္းတာရမွာပဲ။”
က်ေနာ္တို႔ ေနာက္မ်ိဳးဆက္ေတြ မေမ့ႏိုင္တဲ့ လူထုစာေရးဆရာ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ရဲ႕ အမွာစကားျဖစ္ပါတယ္။

ဆရာမႀကီး လူထုေဒၚအမာက “ကိုတင္ေအာင္က လူေတာ္၊ တေခတ္တေယာက္ ထြန္းေတာက္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ပါ၊ တိုးတက္ေခတ္မီတဲ့ အယူအဆရွိတဲ့ သူ႔စာေတြကို လူႀကိဳက္မ်ားတာမို႔ လူထုစာေရးဆရာလို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္” လို႔ မွတ္ခ်က္ျပဳဖူးပါတယ္။

ေသေသာသူ ၾကာရင္ေမ့လို႔ ဆိုၾကေပမယ့္ ကေန႔ ႏွစ္ေပါင္း (၃၀) ေက်ာ္လာတဲ့အထိ မေမ့ႏိုင္သူေတြထဲမွာ ဆရာဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ လည္း တေယာက္အပါအ၀င္ပါပဲ။ ကိုယ္က်င့္သီလ တည္ၾကည္မႈအရပဲ ၾကည့္ၾကည့္၊ ကိုယ္က်ိဳးမရွာ အနစ္နာခံႏိုင္မႈအရပဲ ၾကည့္ၾကည့္၊ သမိုင္းေရးတာ၀န္ ေက်ပြန္မႈအရပဲၾကည့္ၾကည့္၊ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ဟာ စံျပဳေလာက္တဲ့ တိုင္းျပဳျပည္ျပဳ စာေရးဆရာတေယာက္ ျဖစ္တယ္လို႔ သူနဲ႔ ေခတ္ၿပိဳင္ပုဂၢိဳလ္ေတြက ေျပာၾကပါတယ္။

ဆရာဟာ အသက္ (၁၈) ႏွစ္အရြယ္ကတည္းက ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစာမွာ အလုပ္သင္သတင္းေထာက္ လုပ္ခဲ့ဖူးသူျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၄၁-၄၂ ဒုတိယကမာၻစစ္ကာလမွာ ၿဗိတိသွ်အထက္ဗမာျပည္တပ္ရင္းမွာ တပ္စုမႉးအျဖစ္ စစ္မႈထမ္းဖူးပါတယ္။ အဲဒီ စစ္တပ္အေတြ႔အႀကံဳေတြကို “လြမ္းရစ္ေတာ့ သက္လွယ္ရယ္” ၀တၳဳမွာ ထင္ဟပ္ေရးဖြဲ႔ခဲ့တာ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ ဆရာဟာ စတီဘရားသား သစ္ကုမၸဏီမွာလည္း အလုပ္လုပ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ စာေပနယ္ထဲ ေျခစုံပစ္၀င္ခ်ိန္မွာ တာရာမဂၢဇင္း လက္ေထာက္အယ္ဒီတာ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးၿပီးခ်ိန္ ၁၉၄၅ ကုန္ခါနီးမွာ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ ကေလာင္အမည္နဲ႔ “ေနာ္မူေဂး” ကို စေရးခဲ့ၿပီး ၁၉၄၆ မွာ “ဘုန္းေမာင္တေယာက္ထဲရယ္” လုံးခ်င္း၀တၳဳကို ထုတ္ေ၀ခဲ့ပါတယ္။ “ဘုန္းေမာင္တေယာက္ထဲရယ္” ဟာ လူငယ္ေတြအေပၚ အေတာ္ၾသဇာသက္ေရာက္တဲ့ ၀တၳဳလို႔ ဆိုပါတယ္။ တကၠသိုလ္ဘုန္းႏိုင္က အဲဒီ၀တၳဳထဲက ဇာတ္လိုက္နာမည္ကို သူ႔ကေလာင္နာမည္အျဖစ္ ယူခဲ့တာလို႔ ေျပာဖူးပါတယ္။

“ဘုန္းေမာင္တေယာက္ထဲရယ္” လုံးခ်င္း၀တၳဳ ထြက္လာေတာ့ တာရာမဂၢဇင္းမွာ ဆရာဒဂုန္တာရာရဲ႕ ေ၀ဖန္ခ်က္ ပါလာပါတယ္။

“ဤ၀တၳဳသည္ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္၏ ပထမဆုံး ၀တၳဳရွည္ႀကီးျဖစ္ေပသည္။ အခန္းခြဲပုံ၊ ဇာတ္လမ္းအခ်ိတ္အဆက္တို႔မွာ ေခတ္ဆန္သည္။ ၀တၳဳတြင္ အယူအဆ အထူးသျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးအယူအဆမ်ား ထည့္သြင္းေရးသားပုံမွာ ထူးျခားေပသည္။ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္သည္ မၾကာမီ ဆန္းလာေတာ့မည့္ စာေပသစ္ေကာင္းကင္၀ယ္ ၾကယ္တပြင့္အျဖစ္ ထြန္းေတာက္၍ ေနေပလိမ့္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္မိေပသည္” လို႔ ဆရာဒဂုန္တာရာက ေ၀ဖန္ပါတယ္။

၁၉၅၀ မွာ “လြမ္းရစ္ေတာ့ သက္လွယ္ရယ္”၊ “ေဒါက္တာေရခ်မ္း” နဲ႔ “မုန္တိုင္းထဲကလူ” ၀တၳဳရွည္ႀကီး (၃) ပုဒ္ ထြက္လာပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ဆိုတဲ့ ကေလာင္အမည္ဟာ လူငယ္ေတြ ပါးစပ္ဖ်ားမွာ ထင္ရွားေနပါၿပီ။ ဒီတုန္းက ဆရာ့အသက္ဟာ (၃၀) ပဲ ရွိပါေသးတယ္။ ဒီအရြယ္ေလာက္နဲ႔ ဆရာဟာ ဘယ္လိုေၾကာင့္ ေအာင္ျမင္တဲ့ စာေရးဆရာတေယာက္ျဖစ္လာရတာလဲ။ ဆရာဒဂုန္တာရာရဲ႕ “မုန္တိုင္းထဲကလူ” ၀တၳဳေ၀ဖန္ခ်က္မွာ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။

“ယခုေခတ္တြင္ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္သည္ ထင္ရွားေက်ာ္ေစာေသာ ၀တၳဳေရးဆရာတဦး ျဖစ္ေပသည္။ အထူးသျဖင့္ ပညာတတ္လူငယ္ပိုင္းက သူ႔ကို အသည္းစြဲႀကိဳက္ၾကသည္။ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ကို ဘာေၾကာင့္ စြဲၾကသလဲ။ သူ႔၌ စြဲလမ္းေအာင္ ေရးတတ္ေသာ ဟန္ ရွိသည္။ … သူ၏ စာဟန္မွာ ခ်စ္စရာေကာင္းသည္။ … ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးအၿပီး တက္ႂကြလႈပ္ရွားလာေသာ အမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ေရးတိုက္ပြဲမ်ားကို ျခယ္ေရးျပသည္။ ေအာင္ဆန္း-အက္တလီစာခ်ဳပ္ေခတ္ရွိ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈကို ေဖာ္ျပသည္။

ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္သည္ ယခု၀တၳဳအေရးအသားတြင္ မ်ားစြာပင္ တည္ၿငိမ္ေလးနက္လာသည္။ တက္ႂကြေအာင္ လႈံ႔ေဆာ္ေရးသားႏိုင္စြမ္းရွိလာသည္။ ယခင္က သူသည္ အႏြဲ႔အေႏွာင္း အေပ်ာ့အေပ်ာင္းကိုသာ ေရးသားခဲ့သည္။ ယခုကား စာေရးဆရာ၏ လူမႈဆက္ဆံေရးတာ၀န္ကို သိျမင္လာေလၿပီ။ သိျမင္သည့္အေလ်ာက္ ေဖာ္ျပႏိုင္စြမ္းရွိလာေပၿပီ။ အေတြးသစ္ အေရးသစ္တို႔ျဖင့္ သူရင့္သန္ေလၿပီ။ ေနာင္အခါ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္သည္ စာေပသစ္၏ အင္အားစု၀ယ္ ႀကီးမားေလးနက္ေသာအခန္းက ပါ၀င္ပါေစသတည္း။”

ဒီေ၀ဖန္ခ်က္ကို ၾကည့္ရင္ ဆရာဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ဟာ ဘာေၾကာင့္ သူ႔ေခတ္လူငယ္ေတြရဲ႕ စြဲလမ္းႏွစ္သက္မႈကို ခံယူရရွိခဲ့တယ္ဆိုတာ ေပၚလြင္ပါတယ္။ ဆရာဟာ သူျဖတ္သန္းခဲ့ရတဲ့ ေခတ္အဆက္ဆက္ လူထုဘက္က အၿမဲရပ္ခဲ့တဲ့ စာေရးဆရာျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္လြတ္လပ္ေရးရခ်ိန္ကစၿပီး ေထာင္ထဲကို ၀င္လိုက္ ထြက္လိုက္ ေနခဲ့ရတာဟာ လူထုဘက္က အၿမဲရပ္ခဲ့လို႔ပါပဲ။ ၁၉၅၀ နဲ႔ ၆၀ ၾကားမွာ ဆရာဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ဟာ လင္းယုန္ဂ်ာနယ္၊ လင္းယုန္သတင္းစာ၊ ဗမာစာေပ မဂၢဇင္းစတာေတြ ထုတ္ေ၀ခဲ့ၿပီး၊ တဘက္မွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလႈပ္ရွားမႈေတြမွာ အၿမဲတက္တက္ႂကြႂကြ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ ဆရာႀကီးသခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္း ဦးေဆာင္တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ကမာၻ႔ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကြန္ဂရက္မွာ ၁၉၅၁ ကေန ၁၉၆၃ အထိ အလုပ္အမႈေဆာင္တာ၀န္ ထမ္းခဲ့ပါေသးတယ္။ ၁၉၅၇ ကေန ၁၉၆၃ အထိ ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔ရဲ႕ အတြင္းေရးမႉးတာ၀န္ယူခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ တ႐ုတ္ျဖဴက်ဴးေက်ာ္မႈႏွင့္ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရး အမ်ဳိးသားေကာ္မတီ ဥကၠ႒အျဖစ္လည္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ၁၉၆၃ မွာ ဆရာဟာ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ စာေရးဆရာသမဂၢရဲ႕ ဥကၠ႒အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခံခဲ့ရပါတယ္။

၁၉၅၂ ကေန ၁၉၆၄ ၾကားကာလမွာ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးနယ္မွာ မုန္တိုင္းထန္ခ်ိန္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီတုန္းက ဆရာဟာ လူထုအက်ိဳးျပဳ ႏိုင္ငံေရးအယူအဆ တနည္းအားျဖင့္ သူ႔ယုံၾကည္ခ်က္ကို စာေပျဖင့္ ဖြင့္ဟေရးသားခဲ့မႈေၾကာင့္ ဖဆပလအစိုးရရဲ႕ ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်တာ ခံခဲ့ရပါတယ္။ ၁၉၅၂- ၅၇ အတြင္း (၅) ႏွစ္ တႀကိမ္၊ ၁၉၅၉-၆၁ အတြင္း (၂) ႏွစ္ တႀကိမ္၊ (ဖဆပလအစိုးရ ၁၀ ႏွစ္သက္တမ္းကာလ) ေထာင္ထဲမွာ (၇) ႏွစ္ ေနခဲ့ရပါတယ္။ စစ္အာဏာရွင္ ဗိုလ္ေန၀င္းေခတ္ ၁၉၆၄-၇၁ အတြင္း ကိုကိုးကြၽန္းမွာ (၅) ႏွစ္အပါအ၀င္ ေထာင္ထဲမွာ (၇) ႏွစ္ၾကာ ေနခဲ့ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖဆပလအစိုးရရဲ႕ အက်ဥ္းေထာင္ထဲမွာတုန္းကေတာ့ စာေရးခြင့္ စာဖတ္ခြင့္ ေကာင္းေကာင္းရခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအေၾကာင္း ဆရာ့ရဲ႕ ဆိုရွယ္လစ္ဋီကာက်မ္း အမွာစာမွာ အခုလို ေရးထားတာေတြ႔ရပါတယ္။

“အက်ဥ္းေထာင္တြင္း ေနထိုင္ရစဥ္က ဆိုရွယ္လစ္၀ါဒႏွင့္ သက္ဆိုင္ရာ စာအုပ္စာတမ္း စံေတာ္၀င္ က်မ္းအေစာင္ေစာင္တို႔ကို အျပင္အပမွ ၀ိုင္း၀န္းကူညီရွာေဖြေပးခဲ့ၾကကုန္ေသာ၊ ဦးဘ၀င္းႏွင့္ ဦးေမာင္ေမာင္၊ စာေရးဆရာ ေမာင္ေန၀င္း၊ ဒဂုန္တာရာႏွင့္ ျမသန္းတင့္၊ ဂ်ာမနီျပန္ ဦးတင္(ဗလစ)၊ ၀တ္လုံေတာ္ရမ်ားျဖစ္ၾကေသာ ဦးထြန္းတင္၊ ဦးလွတင္ႏွင့္ ဦးဘေက်ာ္၊ ဦးအုန္းျမင့္(ေက်ာ္လင္း)ႏွင့္ ဦးေကာင္း(ဒဂုန္) တို႔အားလည္းေကာင္း အတြင္းမွျဖစ္ၾကေသာ သခင္အုန္းေမာင္၊ သခင္ေဖေဌး၊ သခင္ဘလိႈင္၊ ဗိုလ္မႉးခ်စ္ေကာင္း၊ သခင္ေက်ာ္စိန္(ျပည္သူ႔စာေပ)ႏွင့္ လူထုဦးလွတို႔အားလည္းေကာင္း ေက်းဇူးတင္ရွိေၾကာင္း ေဖာ္ျပအပ္လိမ့္မည္ ထင္ေပသည္။”

ဆရာဟာ ၀တၳဳတို၊ ၀တၳဳရွည္ အေျမာက္အျမားအျပင္ လူငယ္မ်ိဳးဆက္သစ္မ်ားအတြက္ ရည္စူးၿပီး ကိုလိုနီေခတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသမိုင္းနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္သမိုင္းတို႔ကို ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ ေခတ္သစ္သိပၸံနဲ႔ မိတ္ဆက္ေပးတဲ့ ‘႐ုပ္ကမၻာ’၊ ‘သဘာ၀တၳ’၊ ‘အိုင္းစတိုင္းရဲ႕ ႏႈိင္းရဓမၼ’ စတဲ့ စာအုပ္မ်ိဳးေတြလည္း ေရးခဲ့တာေတြ႔ရပါတယ္။ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္မွာ ဆရာ့ရဲ႕ ‘မမႀကီး’ ၀တၳဳကို ေအာင္လင္းရဲ႕ ‘အ႐ိုင္းစံပယ္’ ၀တၳဳနဲ႔ ပူးတြဲၿပီး စာေပဗိမာန္၀တၳဳရွည္ဆု ေပးပါတယ္။ ဆရာက လက္မခံခဲ့ပါ။ ဆုမယူျခင္းျဖင့္ ဗိုလ္ေန၀င္း စစ္အာဏာရွင္အစိုးရကို ဆန္႔က်င္ေၾကာင္း ျပသခဲ့တာျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။

ဆရာနဲ႔ ေတြ႔ဖူးတိုင္း မေမ့ႏိုင္တဲ့ အခ်က္ကေတာ့ လူတဘက္သားအေပၚ အလြန္ယဥ္ေက်းပ်ဴငွာ တေလးတစား ဆက္ဆံတတ္တဲ့ အမူအရာပါပဲ။ မိမိကိုယ္ကိုယ္ ႏွိမ့္ခ်ၿပီး တဘက္လူကို တန္ဖိုးထား ဆက္ဆံတတ္တဲ့ေနရာမွာ ဆရာ့ေလာက္ ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႔သူမ်ိဳး မေတြ႔ဖူးသေလာက္ပါပဲ။ ဆရာ့ရဲ႕လူသားဆန္လွတဲ့ ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႔မႈအစုစုကို ဆရာ့၀တၳဳထဲက ဇာတ္ေကာင္ေတြမွာ အတိုင္းသား ထင္ဟပ္ေနတာ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ဆရာဒဂုန္တာရာရဲ႕ “႐ုပ္ပုံလႊာ” စာအုပ္ထဲက “ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ (သို႔မဟုတ္) နရသိန္ေထာင္မွ အက်ဥ္းသား” မွာ ေရးဖြဲ႔ထားတဲ့ စာပိုဒ္တခ်ိဳ႕ကို ကိုးကားခ်င္ပါတယ္။ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ရဲ႕ သဏၭာန္ကို ဆရာဒဂုန္တာရာက အခုလို သ႐ုပ္ေဖာ္ထားပါတယ္။

“က်ေနာ္သည္ ‘မတ္လေတာ္လွန္ေရး’ ကဗ်ာကို စပ္ရင္း လိုခ်င္ေသာ ကာရန္အတြဲ မရသျဖင့္ စာေရးစားပြဲမွ ေခတၱထကာ စႏၵရားခံုသို႔ သြားထိုင္ၿပီး (စာေရးစဥ္ စိတ္ကူးမရလွ်င္ ဤသို႔ ၾကားျဖတ္လုပ္တတ္သည္) မယ္မယ္ရရ သီခ်င္းမဟုတ္ဘဲ ေတးသံဆန္းကေလးမ်ားကို တို႔ကာ ပင့္ကာ စမ္းေနစဥ္ ဧည့္သည္တေယာက္ ဝင္လာသည္။

အရပ္ျမင့္ျမင့္၊ အသားညိဳညိဳ၊ ကိုယ္လံုးကိုယ္ထည္မွာ မဝေသာ္လည္း ခပ္သြယ္သြယ္ဟုလည္း မေခၚႏိုင္။ သို႔ေသာ္ ေတာင့္တင္းတည့္မတ္သည္။ ဆံပင္ကို သပ္ရပ္စြာ ဖီးသင္ထားျခင္းရိွလ်က္၊ သကၠလပ္ အေပၚဖံုး၊ ခပ္မိႈင္းမိႈင္း ပိုးလံုခ်ည္ႏွင့္ ေဆးတံကို ကိုင္ထားသည္။ ေကာလိပ္ေက်ာင္းသား အသိထဲကလား၊ ဘယ္ကလဲဟု စိတ္က မေဝခြဲႏိုင္သျဖင့္ ထိုေယာက်္ားပ်ိဳအား ေနရာထိုင္ခင္းေပးရသည္။

ထိုသူသည္ ခပ္႐ို႕႐ို႕ ခပ္ကိုင္းကိုင္း အမူအရာျဖင့္ ၿပံဳးကာ က်ေနာ့္အား ၾကည့္ေနသည္။ က်ေနာ့္အား သိကြၽမ္းသည့္ ဟန္ပန္ေပၚေန၍ ေမ့တတ္သည့္ မိမိစိတ္ကို အျပစ္တင္ေစာေနမိသည္။ ထိုေယာက်္ားပ်ိဳသည္ မဂၢဇင္း ဘယ္ေတာ့ထြက္မည္လဲ စသည္ျဖင့္ စကားစကာ တာရာမဂၢဇင္းအား ထင္ျမင္ခ်က္ေပးေနသည္။ က်ေနာ္မွာ စကားသာ လိုက္ေျပာေနရေသာ္လည္း မည္သူမည္ဝါမွန္း မသိ၍ ခပ္ေၾကာင္ေၾကာင္ပင္ ျဖစ္ေနသည္။

က်ေနာ့္အမူအရာကို သိ၍လား မသိ၊ ထိုေယာက်္ားပ်ိဳက “က်ေနာ္ တင္ေအာင္ပါ" ဟု ေျပာသည္။ မရိပ္မိေသး။ ေနာက္ဆက္လက္၍ ‘တရံေရာခါ’ ကို ဘယ္ပံုေရးျဖစ္သည့္အေၾကာင္း ေရာက္လာေတာ့မွ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္မွန္း သိေတာ့သည္။

သူ၏ ရင္းႏွီးေသာ သေဘာကို နားလည္လာသည္။ သူႏွင့္ စကားေျပာရသည္မွာ ဝတၳဳထဲကႏွင့္ တူေနသည္။ စကားလံုးကို ေရြးခ်ယ္၍သံုးသည္ဟု ထင္မွတ္ရသည္။ ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်း၊ ခမ္းခမ္းနားနား စကားလံုးကို သီကံုး၍ ေျပာသည္။ ေမးျမန္းသည့္အခါ၊ နားေထာင္သည့္အခါ အမူအရာမွာ ႐ို႕လြန္းကိုင္းလြန္း၍ တဘက္သား အေနရပင္က်ပ္သည္။”

ဆရာဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ဟာ သတင္းစာဆရာဘ၀ကို ျမတ္ႏိုးတန္ဖိုးထားသူ ျဖစ္ပါတယ္။ ‘ၿမိဳင္’ ၀တၳဳရွည္ႀကီးဟာ ဆရာ့ဘ၀အမွန္နဲ႔ ဆရာ့စိတ္ကူးထည္ေတြ ေပါင္းစပ္ထားတဲ့ အေကာင္းဆုံးလက္ရာျဖစ္တယ္လို႔ ေခတ္ၿပိဳင္စာေပသုေတသီမ်ား၊ စာေရးဆရာမ်ားက သုံးသပ္ၾကပါတယ္။ ဆရာနဲ႔ ရင္ႏွီးသူတိုင္းက ဆရာ့ရဲ႕ ျဖဴစင္ေျဖာင့္မတ္မႈ၊ ယဥ္ေက်းပ်ဴငွာမႈ၊ စာနာေထာက္ထားတတ္မႈ၊ ယုံၾကည္ခ်က္ခိုင္မာမႈ၊ အနစ္နာခံႏိုင္မႈ၊ ကိုယ္က်ိဳးမရွာတတ္မႈ အစရွိတဲ့ ဂုဏ္ပုဒ္ေတြကို တညီတၫြတ္တည္း အသိအမွတ္ျပဳၾကပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ဆရာဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ရဲ႕ သမီးႀကီး ေဒၚတင္သန္းယု ေရးဖြဲ႔ျပတဲ့ သူ႔ဖခင့္အေၾကာင္းကို ေဖာ္ျပခ်င္ပါတယ္။ စိတ္ကူးခ်ိဳခ်ိဳစာအုပ္တိုက္က ၂၀၀၉ ဇြန္လမွာ ထုတ္ေ၀ခဲ့တဲ့ “က်မတို႔အေဖ က်မတို႔အေမ” စာအုပ္မွာ ေဒၚတင္သန္းယုက သူ႔အေဖအေၾကာင္း အခုလို ျပန္ေျပာျပပါတယ္။

“က်မတို႔မိသားစုမွာ အၿမဲဆင္းရဲက်ပ္တည္းခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ေဖေဖေထာင္က ထြက္လွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အျပင္တြင္ ရွိစဥ္လည္းေကာင္း၊ ေဖေဖ့ထံတြင္ ေငြေၾကးလာေတာင္းခံသူ၊ ေဖေဖ့မိတ္ေဆြ ဒုကၡေရာက္ေနသူမ်ား ေတြ႔ဖူးသည္။ ေဖေဖ့စာအုပ္မ်ား၊ ၀တၳဳမ်ား မထြက္ခင္ ေဖေဖက ေမေမ့ကို စာအုပ္ထြက္ပါက အိမ္သုံးစရိတ္ေပးမည္ဟု ေျပာေသာ္လည္း ေမေမ့ကို ကတိေပးထားေသာ ဂဏန္းအေရအတြက္ တ၀က္မွ်ပင္ ေမေမ မရခဲ့ရွာ။ တခါတရံ လုံး၀ပင္ မရလိုက္ေပ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ေမေမ့ကို ေပးမည့္ အိမ္စရိတ္မ်ားကို ေဖေဖ့မိတ္ေဆြမ်ားက လာေရာက္ ေတာင္းယူသြားေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။

တခါက ကြၽန္မ မွတ္မိသည္မွာ ေထာင္က ထြက္လာေသာ လူတေယာက္ သူ႔ရပ္ရြာသို႔ျပန္ရန္ ေဖေဖ့ထံတြင္ ေငြေၾကးအကူအညီ လာေတာင္းသည္။ ေဖေဖသည္ သူ႔ထံတြင္ ေငြမရွိေသာေၾကာင့္ မီးဖိုထဲတြင္ ထမင္းခ်က္ေနေသာ ေမေမ့ကို ေခ်ာ့ကာ ေမေမ့ထံမွ ပိုက္ဆံကို ယူေပးလိုက္သည္။ ေထာင္က ထြက္လာသည့္ လူ၏ပုဆိုးမွာ ေအာက္နားကြဲေန၍ ထုံးခ်ည္ထားရာ ေဖေဖက သူ၀တ္ထားေသာ ပုဆိုးႏွင့္ လဲလွယ္ေပးလိုက္သည္။ ေဖေဖ့ေၾကာင့္ က်မတို႔ ဗယာေၾကာ္သုတ္ျဖင့္ စားခဲ့ရေပါင္းမ်ားေၾကာင္း လည္း မွတ္မိေနေပသည္။ ေဖေဖ့ကို အခြင့္အေရးယူ၍ ေငြေၾကး ေခ်းငွားသြားသူမ်ားသည္ ေဖေဖ့ကို မည္သည့္အခါမွ ေငြေၾကးျပန္ဆပ္ေလ့မရွိ။ သို႔ေသာ္ ေဖေဖက ဘာမွမေျပာပါ။

က်မကို ငယ္စဥ္က လမ္း (၄၀) လင္းယုန္သတင္းစာတိုက္သို႔ ေက်ာင္းပိတ္ရက္ စေနေန႔တြင္ ေခၚသြားေလ့ရွိသည္။ သားအဖ ႏွစ္ေယာက္ ဘတ္စ္ကားစီး၍ နံနက္တြင္ သြားၾကၿပီး ေနထိုင္ရာအိမ္ ေျမနီကုန္းသို႔ ဘတ္စ္ကားျဖင့္ ျပန္ေလ့ရွိသည္။ တညေန အိမ္အျပန္လမ္းတြင္ ေဖေဖသည္ က်မကို သိမ္ႀကီးေစ်းႏွင့္ ေဆး႐ုံႀကီး ေရခဲတိုက္ေထာင့္ (ယခု ခုံးေက်ာ္တံတားေဆာက္ထား သည့္ေနရာ) လမ္းေဘးပလက္ေဖာင္းေပၚတြင္ မိသားစုလိုက္ ေကာက္႐ိုးမ်ားေပၚတြင္ အိပ္ဖို႔ရာျပင္ဆင္ေနၾကေသာ ေတာင္းစားသူ လူအုပ္ႀကီးထံသို႔ ေခၚသြားၿပီး လက္ညိႇဳထိုးျပကာ “ဒီလူေတြ ပညာသင္ၾကားခြင့္ရၿပီး ေဖေဖတို႔လို လုပ္ကိုင္စားၿပီး ေဖေဖတို႔နဲ႔ လူတန္းစားတညီတည္းျဖစ္ေအာင္ သူတို႔ဘ၀ကို ေဆာင္ၾကဥ္းေပးရမယ္ သမီး” ဟု ေျပာခဲ့သည္ကို ယခုတိုင္ က်မ နားႏွင့္ မ်က္စိထဲက မထြက္ပါ။ ထိုေန႔က ေဖေဖသည္ မိမိ၀တ္ေနက် ဘေလဇာကုတ္အက်ႌအိတ္အတြင္းမွ ပိုက္ဆံ၊ စကၠဴႏွင့္ အေႂကြမ်ား အားလုံးတို႔ကို ထိုမိသားစုမ်ားအား သြားေရာက္ေ၀ငွေပးေသာေၾကာင့္ ေဖေဖႏွင့္ က်မမွာ သိမ္ႀကီးေစ်းမွ ေျမနီကုန္းကားဂိတ္အထိ ျပည္လမ္းေၾကာအတိုင္း လမ္းေလွ်ာက္ျပန္ခဲ့ၾကရသည္။ ကားခေပးစရာ ပိုက္ဆံမရွိေတာ့ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။

မိသားစုထက္ မိမိယုံၾကည္ခ်က္ကိုသာ ေသသည့္တိုင္ေအာင္ ဇြဲမေလွ်ာ့ဘဲ ေလွ်ာက္လွမ္းခဲ့သည့္ ေဖေဖ့ကို ေလးစားၾကည္ညိဳလ်က္ ဤခံစားခ်က္ကို ေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။”

ဆရာဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ဟာ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ (၂၃) ရက္ တနလၤာေန႔ ညေန (၇) နာရီသာသာမွာ ရန္ကုန္ ေဆး႐ုံႀကီးမွာ အဆုတ္ကင္ဆာေရာဂါနဲ႔ ကြယ္လြန္ပါတယ္။ ၁၉၂၀ ခုႏွစ္ ဇြန္လ (၉) ရက္ေန႔ဟာ ဆရာ့ေမြးေန႔ျဖစ္တာေၾကာင့္ အသက္ (၅၈) ႏွစ္နဲ႔ (၄) လေက်ာ္ အရြယ္ေကာင္းမွာ ဆရာ ကြယ္လြန္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ စစ္အာဏာရွင္ ဗိုလ္ေန၀င္းရဲ႕ အက်ဥ္းေထာင္ထဲက ရလာတဲ့ က်န္းမာေရးခ်ိဳ႕တဲ့မႈဒဏ္ေတြေၾကာင့္ လူထုစာေရးဆရာ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ က်ဆုံးခဲ့ရတာျဖစ္ပါတယ္။

၁၉၇၈ ေအာက္တိုဘာ (၂၇) ရက္ စ်ာပနေန႔မွာ ႀကံေတာသုသာန္တခြင္ ဆရာ့ကို ခ်စ္ခင္ေလးစားၾကတဲ့ လူထုပရိသတ္ႀကီးနဲ႔ ျပည့္လွ်ံေနပါတယ္။ ေန၀င္ၿပီး အေမွာင္ထုႀကီးစိုးေနခ်ိန္အထိ လူထုပရိသတ္အမ်ားအျပား ႀကံေတာသုသာန္ထဲမွာ က်န္ရွိေနဆဲေတြ႔ရပါတယ္။ ဆရာ့အုတ္ဂူေဘးမွာ လူငယ္ေတြ တသုတ္ၿပီးတသုတ္ ဂါရ၀ျပဳေနၾကဆဲ၊ သႏၷိ႒ာန္ျပဳေနၾကဆဲ ပုံရိပ္ဟာ မေမ့ႏိုင္စရာပါပဲ။ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ဟာ မ်ိဳးဆက္သစ္လူငယ္တို႔ရဲ႕ လမ္းျပလင္းယုန္ႀကီးပါပဲ။

အာဏာရွင္ေတြ တေယာက္ၿပီးတေယာက္ မလွမပ ဇာတ္သိမ္းခဲ့ၾကေပမယ့္ လူထုစာေရးဆရာ ဗန္းေမာ္တင္ေအာင္ရဲ႕ နာမည္ဂုဏ္သတင္းကေတာ့ ယခုတိုင္ ေတာက္ေျပာင္ထြန္းလင္းဆဲ။ ေကာင္းကင္ထိပ္ဖ်ားမွာ လင္းယုန္ငွက္က ၀ဲပ်ံေနဆဲ။

(၂၃၊ ၁၀၊ ၁၉၇၈ ေန႔က ကြယ္လြန္ခဲ့ေသာ ဆရာဗန္းေမာ္တင္ေအာင္သို႔ အမွတ္တရ …)