ဧရာ၀တီျမစ္
ေျမပံုကို ပံုၾကီးခ်ဲ ့ၾကည့္ရန္ဧရာဝတီျမစ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဗဟိုခ်က္မေနရာမ်ားကို ျဖတ္သန္း စီးဆင္းသြားသည္။ ျမစ္ဝွမ္းသည္ (၄၁၃, ၆၇၄) စတုရန္းကီလိုမီတာ က်ယ္ဝန္းၿပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ စုစုေပါင္းအက်ယ္အဝန္း၏ (၆၁) ရာခိုင္ႏႈန္းကို လႊမ္းျခံဳထားသည္။ ဧရာဝတီျမစ္သည္ ျမစ္ေၾကာင္းအလွ်ား (၂, ၁၇ဝ) ကီလိုမီတာနီးပါး ရွည္လွ်ားၿပီး၊ တိုင္းျပည္၏ အေရးအႀကီးဆံုး ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရး ေရေၾကာင္းလမ္းလည္း ျဖစ္သည္။
ဧရာဝတီျမစ္သည္ ကခ်င္ျပည္နယ္ရွိ မလိခႏွင့္ အင္မိုင္ခ (ေမခ) ျမစ္မ်ားေပါင္းဆံုရာမွေန၍ စတင္စီးဆင္းသည္။ ဤျမစ္ဖ်ား ခံရာ ျမစ္ႏွစ္စင္းလံုးသည္ ဟိမဝႏၱာေတာင္တန္း၏ အေရွ႔ေတာင္ပိုင္းေဒသမွ ျမစ္ဖ်ားခံလာျခင္း ျဖစ္သည္။ အင္မိုင္ချမစ္ သည္ ပူတာအိုေျမာက္ဘက္ရွိ လင္ေဂြလာ ေရခဲေတာင္ထြဋ္ (Languela Glacier) မွာ စတင္ေပၚ ထြန္းသည္။ ျမစ္ဆံုသည္ ကခ်င္ျပည္နယ္ၿမိဳ႔ေတာ္ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႔၏ ေျမာက္ဘက္ (၂၈) မိုင္ အကြာတြင္ တည္ရွိသည္။ ဧရာ၀တီအတြင္း စီး၀င္သည့္ အဓိကေရေ၀ျမစ္ ၃ ခုမွာ ခ်င္းတြင္း၊ ေရႊလီႏွင့္ ျမစ္ငယ္ျမစ္တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ဗဟိုကို ျဖတ္သန္းစီးဆင္း လာရင္း ေတာင္ဖက္ပိုင္းတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဒုတိယအႀကီးဆံုးၿမိဳ႔ေတာ္ မႏၱေလးအနီး၌ ဆံုၾကသည္။ ျမစ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ၏ ဗဟိုခ်က္မေဒသမ်ားႏွင့္ တိုင္းျပည္၏ ဒုတိယအႀကီးဆံုး ၿမိဳ႔ျဖစ္ေသာ မႏၱေလးၿမိဳ႔ကို ျဖတ္သန္း စီးဆင္းသြားသည္။
မႏၱေလးၿမိဳ႔အနီးတြင္ ဧရာ၀တီျမစ္အတြင္း၌ ရွားပါးမ်ဳိးတုန္းေတာ့မည္ ျဖစ္ေသာ ဧရာ၀တီလင္းပိုင္မ်ား မွီတင္းေနထိုင္ေနၾက ပါသည္။ Orcaella brevirostris ဟု သိပၸံအမည္ေပးထားေသာ လင္းပိုင္မ်ားသည္ ကမၻာေပၚတြင္ ၄-မ်ဳိးသာ က်န္ရွိေတာ့ သည့္ ေရခ်ဳိလင္းပိုင္ငါးမ်ားအနက္မွ ရွားပါးမ်ဳိးႏြယ္၀င္ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း လြန္ခဲ့သည့္ ရာစုႏွစ္အတြင္း ဧရာ၀တီ ျမစ္အတြင္း ေနထိုင္ၾကသည့္ ေရခ်ဳိလင္းပိုင္ငါး အေရအတြက္ ၆၀% အထိ ေလ်ာ့က်သြားခဲ့ပါသည္။ ယခုအခ်ိန္တြင္ ရရွိႏိုင္ သမွ်ေသာ အေကာင္းဆံုးခန္႔မွန္းထားသည့္ ဧရာ၀တီလင္းပိုင္ငါး အေရအတြက္မွာ ၅၉ ေကာင္သာ ျဖစ္ပါသည္။
ဤလင္းပိုင္ငါးမ်ားသည္ ၂ မီတာမွ ၂. ၇၅ မီတာအထိ အလ်ားရွိၾကၿပီး၊ အျပာနက္ေမွာင္အေရာင္ႏွင့္ မီးခိုးေရာင္အရင့္ အေရာင္ရွိၾကပါသည္။ ဤလင္းပိုင္ငါးမ်ားသည္ လူမ်ားႏွင့္ ရင္းႏွီးစြာ ေပါင္းသင္း၍ ပူးေပါင္းဆက္ဆံမႈ ရွိၾကၿပီး၊ ဤအခ်က္ မွာ လူႏွင့္ တိရိစၦာန္မ်ား ဆက္ဆံေရးအတြက္ ေလ့လာမႈျပဳရန္ အထူးအခြင့္ေကာင္း ျဖစ္ပါသည္။ ငါးမ်ား ေရႊ႔ေျပာင္းသြားလာ မႈ ပံုစံေျပာင္းလာျခင္း၊ ေရ အရည္အေသြးက်ဆင္းလာျခင္း၊ ျမစ္ေၾကာင္းေရစီးမ်ား ေျပာင္းလဲျခင္းေၾကာင့္ ၎ေရသတၱ၀ါ မ်ား အေရအတြက္လည္း က်ဆင္းလာေနပါသည္။ ဧရာ၀တီျမစ္၊ ေမခ၊ မလိချမစ္မ်ားတြင္ ဆည္မ်ား တည္ေဆာက္မည္ဆို ပါက မူလကတည္းက ရွားပါးမ်ဳိးႏြယ္၀င္ျဖစ္ေနေသာ ဧရာ၀တီလင္းပိုင္ငါးမ်ား ရွားပါးေပ်ာက္ကြယ္ေစရန္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈႀကီး ျဖစ္ေနေစပါေတာ့သည္။
ျမစ္အေၾကတြင္ ဧရာ၀တီျမစ္သည္ ျမစ္လက္တက္ ၉ ခုျဖင့္ အက္ဒမန္ပင္လယ္ထဲသို႔ စီးဆင္းေပါင္း၀င္သြားသည္။
ျမစ္ေအာက္ပိုင္းျဖစ္ေသာ ဧရာဝတီျမစ္ဝကြၽန္းေပၚေဒသသည္ က်ယ္ဝန္း၍ ေျမဆီေျမႏွစ္ျပည့္ဝေသာ ေျမျပန္႔လြင္ျပင္တခု ျဖစ္ၿပီး၊ အလ်ား (၂၉ဝ) ကီလိုမီတာႏွင့္ အနံ (၂၄ဝ) ကီလိုမီတာ ရွိသည္။ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚေဒသ ေအာက္ပိုင္းသည္ လမု ရႊံ႔ၫြံေတာႏွင့္ ဒီေရေရာက္ ျမစ္ဝေဒသျဖစ္ၿပီး၊ ထိခိုက္လြယ္ေသာ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႔ေသာ ေဂဟစနစ္တခုလည္း ျဖစ္သည္။ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚေဒသသည္ လူဦးေရ (၃) သန္းေက်ာ္မွီတင္းေနထိုင္ရာျဖစ္ၿပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆန္စပါးအထြက္၏ (၆ဝ) ရာခိုင္ ႏႈန္းနီးပါးကို ဤေဒသကထုတ္လုပ္ ျဖည့္ဆည္းေပးေနသည္။ သို႔ျဖစ္ေစကာမူ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚေဒသေန ျပည္သူတို႔သည္ စစ္အစိုးရ၏ အခြန္အတုတ္ဖိစီးမႈႏွင့္ ေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္မဲ့ေနမႈတို႔ေၾကာင့္ ဆိုးရြားျပင္းထန္ေသာ ဆင္းရဲမြဲေတမႈဒဏ္ကို ခံစားေနၾကရပါသည္။ ပုဂၢလိကပိုင္ ပုဇြန္ေမြးလုပ္ငန္းမ်ား စည္းကမ္းမဲ့လုပ္ကိုင္ေနၾကမႈႏွင့္ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈမ်ားေၾကာင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္မ်ား ပ်က္စီး ဆံုးရႈံးေနၾကရၿပီး၊ ကမၻာ႔ေတာရိုင္းတိရစၦာန္မ်ား ရန္ပံုေငြအဖြဲ႔ (World Wildlife Fund) က ဧရာဝတီ ေရခ်ဳိ ရႊံ႔ၫြံေတာမ်ားရွိ ေဂဟစနစ္အတြင္း ေနထိုင္ေနၾကေသာ ေတာရိုင္းတိရစၦာန္မ်ားအဖို႔ အနာဂတ္ရွင္သန္ ႏိုင္ေရး သည္ "အထူးစိုးရိမ္ဖြယ္ အေျခအေနဆိုးရြားေနေၾကာင္း" ေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။
ဧရာ၀တီျမစ္ကို ပိတ္ဆို႔၍ ဆည္တည္ေဆာက္ေနျခင္း (Damming the Irrawaddy) မွ စာသားျဖစ္သည္။
ဧရာ၀တီျမစ္၏ ေရအရင္းအျမစ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ eAtlas ေျမပံုကိုၾကည့္ရန္ ဤေနရာကို ကလစ္ပါ။
0 comments:
Post a Comment