ျမန္မာႏိုင္ငံတဝက္ေက်ာ္ဟာ ဧရာဝတီျမစ္ဝွမ္းေဒသ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဧရာဝတီျမစ္ဖ်ားမွာ ေရကာတာေတြ တည္ေဆာက္လို႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္အေပၚမွာ ဘယ္လုိအက်ဳိးသက္ေရာက္မႈရွိမယ္ဆိုတာကို မေလ့လာဘဲ အမိန္႔ေပးစနစ္နဲ႔ ေရကာတာတည္ေဆာက္ေနတာ (၉) နွစ္ ရွိပါၿပီ။ ဧရာဝတီ ေရအားလွ်ပ္စစ္ စီမံကိန္းကို ၂၀၀၂ ခုႏွစ္ကတည္းက ေရးဆြဲထားေပမယ့္ ျပည္သူလူထုကို လံုးဝအသိမေပးဘဲ ထားပါတယ္။ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္မွာ ျမစ္ဆံုေရကာတာ တည္ေဆာက္မယ့္ေနရာကို တုိင္းတာေရးအဖြဲ႔ (၂) ႀကိမ္သြားေတာ့မွ တန္ဖရဲရြာသားေတြ သိရွိၿပီး ေျမာက္ပိုင္းတိုင္းမွဴးကို ၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာ ကန္႔ကြက္စာပို႔ပါတယ္။


၂၀၀၅ ေအာက္တိုဘာလမွာ တရုတ္ကုမၼဏီေတြ လာေရာက္တုိင္းတာၿပီး ႏိုဝင္ဘာလမွာ အင္မိုင္ချမစ္ဝွမ္း ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး နားလည္းမႈစာခၽြန္လႊာကို ဗမာနဲ႔ တရုတ္ ကုမင္မွာ လက္မွတ္ထိုးပါတယ္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွာ ဆည္တည္ေဆာက္ေရးမွာ ပါဝင္တဲ့ ဗမာနဲ႔ တရုတ္ ကုမၼဏီေတြ ျမစ္ဆံုအနီးမွာ စခန္းဖြင့္ၿပီး လုပ္ငန္းစၾကပါတယ္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလမွာ ေမခ နဲ႔ ေမလိခ ေရ အရင္းအျမစ္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးဆိုင္ရာ ဧရာဝတီျမစ္ဆံု ေရအားလွ်ပ္စစ္ စီမံခ်က္ကို ျမန္မာနဲ႔ တရုတ္အစိုးရ အရာထမ္းေတြ လက္မွတ္ေရးထိုးၾကပါတယ္။
ဧရာဝတီျမစ္ညာမွာ ေရအားလွ်ပ္စစ္ (၇) ခု တည္ေဆာက္မယ့္အေၾကာင္း ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစာမွာ ၂၀၀၇ ေမလက အတိအလင္း ေဖာ္ျပပါတယ္။ မိမိဘဝနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ကို အႏၱရာယ္ျပဳလာတဲ့အတြက္ ေဒသခံ ျပည္သူလူထုဟာ ျမစ္ဆံုဆည္ စီမံကိန္းကို အတိအလင္း ကန္႔ကြက္ၾကပါတယ္။ ျမစ္ဆံုစီမံကိန္းကို ရပ္ဆုိင္းဖို႔ ကခ်င္ေခါင္းေဆာင္ (၁၂) ဦးဟာ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ေမလ ၂၁ ရက္ေန႔ က ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီးသန္းေရႊ ဆီကို စာေရးၿပီး ေမတၱာရပ္ခံခဲ့ပါတယ္။ ျမစ္ဆံုေရကာတာ ဆန္႔က်င္ေရး ပိုစတာတိုက္ပြဲေတြ ျမစ္ႀကီးနားမွာ ဆင္ႏႊဲၾကပါတယ္။ ေရကာတာ တည္ေဆာက္တဲ့အတြက္ ျဖစ္ေပၚလာမယ့္ ဆိုးက်ဳိးေတြကို ကခ်င္လူမႈဖြ႔ံၿဖိဳးေရးကြန္ယက္ က ၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာ အစီရင္ခံစာေရးၿပီး အဂၤလိပ္-ျမန္မာ-တရုတ္ (၃) ဘာသာနဲ႔ ထုတ္ေဝလိုက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရကာတာ တည္ေဆာက္မႈ ရပ္ဆိုင္းမသြားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။
ျမစ္ဆံုေရအားလွ်ပ္စစ္ စီမံကိန္းအေကာင္အထည္ေဖာ္ရာမွာ စီးပြားေရးအက်ဳိးအျမတ္ တခုတည္းကိုသာ မၾကည့္ဘဲ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို ဘယ္လိုထိခိုက္တယ္ဆိုတာကို အရင္ဆံုး ေလ့လာဆန္းစစ္ဖို႔ Burma Rivers Network (BRN) ေခၚ ျမန္မာျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားကြန္ယက္ က ၂၀၀၇ ႏိုဝင္ဘာလမွာ တရုတ္သမၼတ ဟူဂ်င္ေတာင္ ဆီကို စာေရးၿပီး ပန္ၾကားခဲ့ပါတယ္။ ေရကာတာ တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းစတင္ၿပီး (၆) ႏွစ္ၾကာေတာ့မွ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ကေန ေမလ အထိ ျမန္မာနဲ႔ တရုတ္ပညာရွင္ေတြက (၅) လ ပူးတြဲေလ့လာေရး လုပ္ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ျမစ္ဆံုမွာ ေရကာတာ မတည္ေဆာက္သင့္ဘူးလို႔ ျမန္မာ-တရုတ္ ပူးတြဲပညာရွင္အဖြဲ႔က ဆုိပါတယ္။ ေရကာတာရဲ ႔ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ထပ္မံေလ့လာသင့္တယ္လို႔လည္း အႀကံျပဳထားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာ-တရုတ္ ပညာရွင္အဖြဲ႔ရဲ ႔ ၂၀၀၉ အစီရင္ခံစာကို ဗမာနဲ႔ တရုတ္အစိုးရက ဂရုစိုက္ပံု မရပါဘူး။
ေရကာတာ ေဆာက္လုပ္မႈကို မနားမေနလုပ္လာတဲ့အတြက္ ျမစ္ဆံုအနီးက တန္ဖရဲ ရြာသားေတြဟာ ၂၀၀၉ ေအာက္တိုဘာလ (၉) ရက္ေန႔မွာ ေျမာက္ပိုင္းတုိင္းမွဴးကို စာေရးၿပီး ကန္႔ကြက္ၾကျပန္ပါတယ္။ တႏွစ္ထဲမွာ ကခ်င္လူမႈဖြံ႔ၿဖိဳးေရးကြန္ယက္ က အစီရင္ခံစာတေစာင္ ထပ္မံထုတ္ေဝၿပီး ဧရာဝတီ ေရကာတာစီမံကိန္းကို ဝိုင္းဝန္ဆန္႔က်င္ၾကဖို႔ ႏိႈးေဆာင္လုိက္ပါတယ္။ ၂၀၁၀ မွာ ဧရာဝတီေရကာတာ ဆန္႔က်င္ေရးဆႏၵျပပြဲေတြ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ ၿမိဳ ႔ႀကီးျပႀကီးေတြမွာ က်င္းပၾကပါတယ္။ ဒါကို တုံ႔ျပန္တဲ့အေနနဲ႔ ဧရာဝတီျမစ္ညာမွာ ေရကာတာေတြ တည္ေဆာက္လို႔ ျမန္မာျပည္သူျပည္သားေတြကို မထိခိုက္ႏိုင္ေၾကာင္း ေရးထားတဲ့ ဝါဒျဖန္႔ေဆာင္းပါး ႏွစ္ေစာင္ ကို အစိုးရသတင္းစာေတြမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၾသဂုတ္လ (၉) ရက္နဲ႔ (၁၀) ရက္ေန႔က ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဧရာဝတီ ေရအားလွ်ပ္စစ္ဟာ ယူနန္အတြက္ အဓိကရည္ရြယ္တဲ့ စီမံခ်က္ျဖစ္ေနတာကိုေတာ့ ေဝ့လည္ေၾကာင္ပတ္ ေရးထားတာ ေတြ႔႔ရပါတယ္။
ျမစ္ဆံုမွာ ေရကာတာ တည္ေဆာက္မႈေၾကာင့္ ျပည္တြင္းစစ္ျပန္ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ေကအုိင္အို - ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႔က လြန္ခဲ့တဲ့ မတ္လက တရုတ္အစိုးရကို အေၾကာင္းၾကားပါတယ္။ ၾသဂုတ္လ (၁၁) ရက္ေန႔မွာေတာ့ ေရကာတာေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာမယ့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ပ်က္ဆီးမႈနဲ႔ အျခားဆိုးက်ဳိးမ်ားကို စိုးရိမ္မိေၾကာင္း ဧရာဝတီအတြက္ ပန္ၾကားခ်က္ ကို လူထုေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ က ထုတ္ျပန္လုိက္ပါတယ္။ ျပည္တြင္းက (၈၈) မ်ဳိးဆက္သစ္ေက်ာင္းသား နဲ႔ လူငယ္ကြန္ယက္ကလည္း ဧရာဝတီျမစ္အေရးဟာ အမ်ဳိးသားေရးျဖစ္တဲ့အတြက္ တုိင္းသူျပည္သားအားလံုး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ စတင္ႏိႈးေဆာ္ေနတယ္လို႔ ႏိုင္ငံျခားအေျခစိုက္ ျမန္မာသတင္းမီဒီယာအခ်ဳိ ႔မွာ မၾကာမီက ေဖာ္ျပၾကပါတယ္။
ဧရာဝတီျမစ္ဝွမ္းမွာ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိခိုက္မႈနဲ႔ ေရေၾကာင္းေျပာင္းလဲမႈကို ပူးတြဲေလ့လာဖို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဘူမိသိပၸံအသင္းနဲ႔ တရုတ္ႏိုင္ငံ ပထဝီနဲ႔ သဘာဝအရင္းအျမစ္ သုေတသနဌာနတို႔က စီစဥ္ေနေၾကာင္း ၾသဂုတ္လ ေနာက္ဆံုးအပတ္ထုတ္ The Voice စာေစာင္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခုအခ်ိန္အထိ ေလ့လာသံုးသပ္ခ်က္ေတြကို ဗမာနဲ႔ တရုတ္အစိုးရတုိ႔က ဂရုမစိုက္တာ ေတြ႔ရပါတယ္။
http://www.voanews.com/burmese/news/news-analysis/news_analysis_08-27-2011-128491078.html