Know this, that ev’ry body is free
- To choose his life and what he’ll be; ဒီအခ်က္ကုိ နားလည္ပါ။ လူတိုင္းဟာ ကိုယ့္ဘ၀ကို ကုိယ္ေရြးခ်ယ္ဖို႔၊ ကိုယ္ ဘယ္လိုလူ ျဖစ္မယ္ဆုိတာကို ေရြးခ်ယ္ဖို႔ လြတ္လပ္မႈ ရွိပါတယ္။
I have the freedom to be who I want to be. I am not going to give that freedom away.
ငါျဖစ္ခ်င္တဲ့သူ ျဖစ္လာဖို႔ ငါ့မွာ လြတ္လပ္မႈ ရွိတယ္။ အဲဒီ လြတ္လပ္မႈကို ငါဘယ္ေတာ့မွ မေပးလိုက္ဘူး။
ကိုယ့္ကို သူမ်ားပံုသြင္းတာကို လက္ခံတဲ့ သူဟာ ဒီလြတ္လပ္မႈကို လက္လြတ္ဆံုးရွံဳး ခံလိုက္သူပဲ။ ဒီ လြတ္လပ္မႈမ်ိဳး ရွိတယ္လို႔ေတာင္ မေတြးမိၾက ပါဘူး။ ကုိယ္ ဘယ္လိုလူ ျဖစ္ခ်င္လဲ ဆိုတာကို ေသေသခ်ာခ်ာ စဥ္းစားဖို႔ လိုတယ္။ လြတ္လပ္တဲ့သူ ျဖစ္ခ်င္တယ္လို႔ ေျပာတဲ့သူ သိပ္ နည္းပါးတယ္။
ကေလးေတြကို မိဘေတြက ေမးတတ္တယ္။ သားႀကီးလာရင္ ဘာလုပ္မလဲ… လို႔ ေမးတတ္တယ္။ ဆရာ၀န္ လုပ္မယ္။ အင္ဂ်င္နီယာ လုပ္မယ္လို႔ ေျဖရင္ မိဘေတြက သိပ္ သေဘာ က်တတ္တယ္။
ဘာလုပ္မလဲလို႔ ေမးတတ္တယ္။ ဘာျဖစ္ခ်င္ သလဲ လို႔ေတာ့ ေမးေလ့ မရွိဘူး။ ဒီေမးခြန္း ႏွစ္ခုဟာ အတူတူပဲလို႔ ထင္ခ်င္ ထင္မယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္ေတာ့ ဒီေမးခြန္း ႏွစ္ခုဟာ လံုး၀ မတူပါဘူး။
ဘာျဖစ္ခ်င္သလဲ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းက ဘယ္လုိ အလုပ္မ်ိဳးကို လုပ္ခ်င္သလဲလို႔ ေမးတာ။ အလုပ္ကို လူနဲ႔ ထပ္တူျပဳ တတ္တယ္။ ခင္ဗ်ား ဘာလုပ္သလဲလို႔ ေမးရင္- ဆရာ၀န္ လုပ္တယ္၊ အင္ဂ်င္နီယာ လုပ္တယ္၊ ေက်ာင္းဆရာ လုပ္တယ္၊ ကုန္သည္ လုပ္တယ္… စသည္ျဖင့္ ေျဖၾကမယ္။ ခင္ဗ်ား ဘယ္လိုလူလဲ… လို႔ ေမးရင္ ဘယ္လို ေျဖမလဲ။ ခင္ဗ်ား ဘယ္လို ေက်ာင္းဆရာလဲ… လို႔ ေမးရင္ေကာ ဘယ္လို ေျဖမလဲ။ ခင္ဗ်ား ဘယ္လို ၿမိဳ႕နယ္ အရာရွိလဲ… လို႔ ေမးရင္ ဘယ္လုိ ေျဖမလဲ။ ဘယ္လို တရားသူႀကီး မ်ိဳးလဲ… လို႔ ေမးရင္ေကာ။
ေမးခြန္းေတြကို စဥ္းစဥ္းစားစား ေမးဖို႔ လိုတယ္။ အေျဖကိုလည္း စဥ္းစဥ္းစားစား ေျဖဖို႔ လိုတယ္။
ဘယ္လိုလူလဲ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းအတြက္ ေျဖႏိုင္တဲ့ အေျဖက… ကၽြန္ေတာ္က ကိုယ့္အား ကိုယ္ကိုးတဲ့သူ၊ ကၽြန္ေတာ္က လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေနတဲ့သူ၊ ကၽြန္ေတာ္က ရိုးရိုးသားသား လုပ္ကိုင္ စားေသာက္တဲ့သူ၊ ကၽြန္ေတာ္က ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသား ေတြကို တကယ္ ပညာတတ္ေတြ ျဖစ္လာေအာင္ ေစတနာ အျပည့္နဲ႔ သင္ေပးေနတဲ့ သူပါ၊ ကၽြန္ေတာ္က တရား မွ်တမႈကို လိုလားတဲ့ ၿမိဳ႕နယ္ အရာရွိပါ၊ ကၽြန္ေတာ္က တရား ဥပေဒကို တကယ္ ျမတ္ႏိုးလို႔ တရား ဥပေဒအတိုင္း ဆံုးျဖတ္တဲ့ တရား သူႀကီးပါ။ ဆက္ၿပီး စဥ္းစားပါ။
Liberty, taking the word in its concrete sense, consists in the ability to choose. (Simone Weil)
လြတ္လပ္မႈ ဆုိတဲ့ စကားလံုးကို သူ႔ရဲ႕ အရိုးဆံုး၊ အရွင္းဆံုး အဓိပၸါယ္ ေကာက္ရရင္ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္တဲ့ စြမ္းရည္ ရွိျခင္းလို႔ ဆိုရမယ္။
ေရြးခ်ယ္ႏိုင္စြမ္း တစ္ခုတည္းက လြတ္လပ္မႈရဲ႕ ျပည့္စံုတဲ့ အဓိပၸါယ္ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေရြးခ်ယ္ ႏိုင္စြမ္းဟာ လြတ္လပ္ မႈရဲ႕ အေရးပါဆံုး အဓိပၸါယ္ တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးခ်ယ္ ႏိုင္စြမ္းမွ မရွိရင္ တျခား ဘာလြတ္လပ္မႈမွ မရွိေတာ့ဘူး။
ငါလုပ္ႏိုင္တဲ့ အလုပ္ ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳး ရွိသလဲ။ အဲဒီ အလုပ္ေတြ ထဲက ဘယ္ဟာကို ဦးစားေပးၿပီး လုပ္မလဲ… ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းကို မေျဖႏိုင္ရင္ လြတ္လပ္မႈ မရွိဘူး။ ခိုင္းတာ လုပ္မယ္ဆိုတဲ့ လူမွာ လြတ္လပ္မႈ ရွိသလား။
Patterning your life around other’s opinions is nothing more than slavery.
ကိုယ့္ဘ၀ကို သူမ်ား အယူအဆ အတိုင္း ပုံသြင္းလိုက္ တာဟာ ကၽြန္ခံလိုက္ တာထက္ ပို မထူးပါဘူး။ သူမ်ားလုပ္လို႔ လုပ္တယ္။ သူမ်ား ႀကိဳက္လို႔ ႀကိဳက္တယ္။ သူမ်ား ယံုလို႔ ယံုတယ္… ဆိုရင္ ကၽြန္ျဖစ္ၿပီ။
မေရြးခ်ယ္ရင္ မလြတ္လပ္ဘူး။ ကိုယ္ ဘယ္လို ေနမယ္။ ဘာလုပ္မယ္။ ဘယ္လုိ ပညာကို တတ္ေအာင္ ေလ့လာမယ္၊ ရွာမယ္ ဆိုတာကို ဘယ္သူက ေရြးခ်ယ္ေပးသလဲ။ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ ေရြးခ်ယ္သလား၊ သူမ်ား ေရြးခ်ယ္ေပး သလား။ မ်ားေသာ အားျဖင္ေတာ့ သူမ်ား ေရြးခ်ယ္ေပး တာကို လက္ခံလိုက္ ၾကတယ္။ သက္သာ တာကိုး။
Everyrhing can be taken from a man but … the last of the human freedoms – to choose one’s attitude in any given set of circumstances, to choose one’s own way. (Victor Frankle)
လူတစ္ေယာက္ ဆီက က်န္တာေတြ အားလံုး ယူသြားလို႔ ရတယ္၊ ဒါေပမယ့္ အေျခအေန တစ္ခုမွာ ကိုယ္ ဘယ္လုိ သေဘာထား မလဲ၊ ဘယ္လိုလမ္းကို ေရြးမလဲ ဆိုတဲ့ ေနာက္ဆံုး လြတ္လပ္မႈ ကိုေတာ့ ဘယ္သူမွ ယူသြားလို႔ မရဘူး။
ေကာင္းတာ လုပ္မလား၊ ဆိုးတာ လုပ္မလား၊ ဘယ္လမ္းကို ေရြးမလဲ။
ရိုးသားတာ လုပ္မလား၊ မရိုးသားတာ လုပ္မလား၊ ဘယ္လမ္းကို ေရြးမလဲ။
ရက္စက္မလား၊ ညႇာတာမလား၊ ခြင့္လႊတ္မလား၊ လက္စားေျခ မလား။
အေျခအေန အရ လုပ္လိုက္ရ တာပဲ လို႔ ေျပာတဲ့ သူမွာ ဘာ လြတ္လပ္မႈမွ မရွိဘူး။ ခံယူခ်က္ မရွိတဲ့ သူမွာ လြတ္လပ္မႈ မရွိဘူး။ အေျခအေနက အရာရာ တုိင္းကို အဆံုးအျဖတ္ ေပးေနရင္ ဘာေရြးခ်ယ္လို႔ ရမလဲ။
When a man ceases to choose, he ceases to be a man. (Anthony Burgess)
ေရြးခ်ယ္တာကို မလုပ္ေတာ့တဲ့ အခါမွာ သူဟာ လူ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။
ဒါေၾကာင့္ လူ႔အဆင့္ အတန္းကေန က်မသြားခ်င္ရင္ ကိုယ္ဘာကို ေရြးခ်ယ္မလဲ ဆိုတာကို ေသေသခ်ာခ်ာ စဥ္းစားရမယ္။ ဉာဏ္နဲ႔ ေရြးခ်ယ္မွ လြတ္လပ္မႈ ရွိတယ္။ ဉာဏ္မပါဘဲ ေရြးတယ္ ဆုိတာ တကယ္ေရြးတာ မဟုတ္ဘူး။ ေခါင္းပန္း လွန္သလို လုပ္တာဟာ ေရြးခ်ယ္တာ မဟုတ္ဘူး။ ေရြးခ်ယ္မႈ တုိင္းဟာ မွန္ကန္တဲ့ အခ်က္အလက္ မွန္ကန္တဲ့ အေၾကာင္း အက်ိဳးမွာ အေျခခံ ရမယ္။
Your life is the sum result of all the choices you make, both consciously and unconsciously. If you can control the process of choosing, you can take control of all aspects of your life. You can find the freedom that comes from being in charge of yourself. (Robert F. Bennett)
ကိုယ့္ဘ၀ဟာ သိလွ်က္ျဖစ္ေစ၊ မသိဘဲ ျဖစ္ေစ ကိုယ့္ရဲ႕ ေရြးခ်ယ္မႈေတြ အားလံုးရဲ႕ စုေပါင္း ရလာဒ္ပဲ။ ေရြးခ်ယ္မႈကို ကိုယ့္လက္ထဲမွာ မိမိရရ ကိုင္ထားလို႔ ရရင္ ကိုယ့္ဘ၀မွာ ျဖစ္သမွ်ကို ထိန္းခ်ဳပ္လို႔ ရၿပီး ကိုယ့္ဘ၀ကို ကိုယ္ စီမံႏိုင္တဲ့ လြတ္လပ္မႈကို ရၿပီ။
ေရြးခ်ယ္မႈဆိုတာ လုပ္ေနၾကရ ပါတယ္။ မ်ားေသာ အားျဖင့္ေတာ့ ေသေသခ်ာခ်ာ မစဥ္းစားဘဲ ေရြးခ်ယ္လိုက္ ၾကတယ္။ သူမ်ား ၀တ္သလို ၀တ္မယ္… ဆိုတာလည္း ေရြးခ်ယ္မႈပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို ေရြးခ်ယ္မႈက ဉာဏ္ကို မသံုးရတဲ့ ေရြးခ်ယ္မႈ ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ လြတ္လပ္တဲ့ ဘ၀ကို ရဖို႔ အေထာက္အပံ့ မျဖစ္ဘူး။ ငါ ဘယ္လိုလူလဲ၊ ငါနဲ႔ တကယ္ သင့္ေတာ္တာ ဘာလဲ.. ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းကို ေမးၿပီး အေျဖကို ရွာမွ ဉာဏ္ပါတဲ့ ေရြးခ်ယ္မႈ ျဖစ္မယ္။ လြတ္လပ္တဲ့ ဘ၀ကို ပံုေဖာ္ဖို႔ အေထာက္အပံ့ ျဖစ္မယ္။
တကယ္လို႔ လူ အမ်ားစုဟာ ကိုယ့္ဘ၀ကို ကိုယ္ ေရြးခ်ယ္တယ္ ဆိုရင္ ဒီစကားကို ေျပာဖို႔ လိုမလား။ မလိုဘူး.. ေနာ္။
လြတ္လပ္မႈ ဆိုတာ ဘာလဲ။
လြတ္လပ္မႈ ဆိုတာ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ကို ဆိုတယ္။
ကိုယ္ ေရြးခ်ယ္ရမယ့္ အရာေတြကို ကိုယ္ကိုယ္တိုင္
ဖန္တီးခြင့္ကို ဆိုတယ္။
ေကာင္းတယ္ ဆိုတာ ဘာလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္းရဲ႕ အေျဖကို သူမ်ားေနာက္ လိုက္ၿပီး မေျဖဘဲ သူမ်ား ေပးထားတဲ့ အေျဖကို အဆင္သင့္ မယူဘဲ ေကာင္းတယ္ ဆုိတာကို ကိုယ့္ဉာဏ္နဲ႔ကိုယ္ လြတ္လြတ္ လပ္လပ္ သိၿပီး လုပ္ႏိုင္မွ တကယ္ စစ္မွန္တဲ့ ေရြးခ်ယ္မႈ ျဖစ္မယ္။
ကိုယ္ ဘာကို ေရြးခ်ယ္မယ္ ဆိုတာ ကိုလည္း ကုိယ္ပဲ လုပ္ယူရမယ္။ ဖန္တီးယူရ မယ္ေနာ္။ ဒီ ႏွစ္ခုထဲက တစ္ခုကို ေရြးပါ ဆိုတာ တကယ္ စစ္မွန္တဲ့ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ မဟုတ္ဘူး။ ကန္႔သတ္ ထားတဲ့ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ဟာ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ အတုပဲ ျဖစ္တယ္။
ေရြးခ်ယ္ႏိုင္တဲ့ အခြင့္အလမ္း မရွိရင္
ေရြးခ်ယ္တာကို မလုပ္ရင္ လူတစ္ေယာက္ဟာ
လူအဆင့္မွာ မရွိေတာ့ဘူး။
While we are free to choose, once we have made those choices, we are tied to the consequence of those choices. We are free to take drugs or not. But once we choose to use a habit-forming drug, we are bound to the consequences of that choice. Addiction surrenders later freedom to choose.
လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ ရွိတဲ့အခါမွာ ကိုယ္က တစ္ခုခုကို ေရြးခ်ယ္လိုက္ၿပီ ဆိုရင္ေတာ့ ကိုယ္ ေရြးခ်ယ္မႈရဲ႕ ေနာက္က လိုက္ပါလာမယ့္ အက်ိဳးဆက္ ေတြက တြဲၿပီး ပါလာမယ္။ မူးယစ္ေဆးကို သံုးမယ္၊ မသံုးဘူး ဆိုတာ ကိုယ့္မွာ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စြဲေစတတ္တဲ့ မူးယစ္ေဆးကို ကိုယ္က ေရြးခ်ယ္လိုက္ၿပီ ဆိုရင္ အဲဒီ ေရြးခ်ယ္မႈ ေနာက္က ပါလာတဲ့ ဆိုးက်ိဳးေတြနဲ႔ ေႏွာင္ဖြဲ႔မိၿပီ။ စြဲေနတာဟာ ေနာက္ပိုင္း လြတ္လပ္မႈကို အဆံုးရွံဳး ခံလိုက္တာပဲ။ စြဲသြားရင္ လြတ္လပ္မႈ မရွိေတာ့ဘူး။
- In nameless ways be good and kind,
- But never force the human mind.
မယံုခ်င္တာကို အတင္း ယံုခိုင္းတယ္၊ မလုပ္ခ်င္ တာကို အတင္း လုပ္ခိုင္းတယ္၊ မေထာက္ခံ ခ်င္တာကို အတင္း ေထာက္ခံခိုင္းတယ္၊ ကိုယ့္ အယူအဆနဲ႔ မတူတဲ့သူကို နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ႏွိပ္စက္တယ္။ ေခတ္ အဆက္ဆက္ အဲသလို လုပ္ခဲ့ၾကတယ္၊ အခုေခတ္လည္း လုပ္ေနၾက တုန္းပဲ။
- Freedom and reason make us men;
- Take these away, what are we then?
အေၾကာင္း အက်ိဳး ကိုက္ေအာင္ စဥ္းစား ေတြးေခၚ ႏိုင္စြမ္း ရွိမွလည္း လြတ္လပ္မႈ ရွိမယ္။ အေၾကာင္း အက်ိဳးကိုက္ေအာင္ မေတြးႏိုင္တဲ့ သူမွာ ဘယ္လို လြတ္လပ္မႈမ်ိဳး ရွိမလဲ။ မယံုသင့္တာေတြ၊ သဘာ၀ မက်တာေတြကို ယံုေနတဲ့ သူေတြဟာ လြတ္လပ္မႈ မရွိတဲ့ သူေတြ ျဖစ္ေနၾကတယ္။
ဒါေၾကာင့္ အေၾကာင္း အက်ိဳး ကိုက္ေအာင္ ေတြးေခၚတတ္တဲ့ သူေတြ၊ စဥ္းစားတတ္တဲ့ သူေတြ ျဖစ္ဖို႔ ႀကိဳးစားရမယ္။ လူတစ္ေယာက္ကို အေၾကာင္း အက်ိဳး မကိုက္တာ ေတြကို ယံုေအာင္ လုပ္လိုက္မယ္၊ သဘာ၀ က်က် မစဥ္းစား တတ္ေအာင္ လုပ္လိုက္မယ္ ဆုိရင္ သူ႔ကို မလြတ္လပ္တဲ့သူ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္လိုက္တာပဲ။ ဒါေၾကာင့္
ကိုယ့္လြတ္လပ္မႈ မေပ်ာက္ခ်င္ရင္
သဘာ၀ မက်တဲ့ အေၾကာင္းအက်ိဳး မကိုက္တာကို
ဘယ္ေတာ့မွ မယံုဘူးလို႔ ျပတ္ျပတ္သားသား ခိုင္ခိုင္မာမာ
သတၱိရွိရွိ ဆံုးျဖတ္ထားရမယ္။
ကိုယ့္ကို သူမ်ားက လွည့္စားလို႔ ရရင္ ကိုယ့္လြတ္လပ္မႈ ဆံုးရွံဳး ေနၿပီ။ ဘယ္သူေတြက ဘယ္လို နည္းေတြနဲ႔ ကိုယ့္ကို လွည့္စားေန သလဲ။ ဘာေၾကာင့္ သူတို႔က လူေတြကို လွည့္စားဖို႔ ဒီေလာက္ ႀကိဳးစားေနၾက သလဲ။
- Mere animals, and just as well
- The beasts may think of heav’n or hell.
- May we no more our pow’rs abuse,
- But ways of truth and goodness choose.
ကိုယ့္ရဲ႕ စြမ္းရည္ သတၱိဆိုတာ အေၾကာင္းအက်ိဳး သဘာ၀ က်က် စဥ္းစား ႏုိင္တဲ့ စြမ္းရည္ သတၱိပဲ။ ဒါဟာ လူသားရဲ႕ အႀကီးမားဆံုး စြမ္းရည္ ျဖစ္တယ္။ ဒီစြမ္းရည္ကို အလြဲသံုးစား မလုပ္ရဘူး။ ဒီစြမ္းရည္ကို သံုးၿပီးေတာ့ပဲ မွန္ကန္တဲ့လမ္း၊ ေကာင္းတ့ဲလမ္းကို ေရြးရမယ္။ ဒီစြမ္းရည္ကို မသံုးႏိုင္ရင္ မမွန္တဲ့ လမ္းကို ေရာက္ဖို႔ မ်ားတယ္။ ကိုယ္က ကိုယ့္ဉာဏ္နဲ႔ကိုယ္ မေရြးႏိုင္ရင္ သူမ်ားက ကိုယ့္အတြက္ ေရြးေပးလိမ့္မယ္။
အေၾကာင္းအက်ိဳး ကိုက္ေအာင္ မစဥ္းစား တတ္တ့ဲ သူေတြက သူမ်ားကို ဆရာလုပ္ေန ၾကတာ ေတာ္ေတာ္ မ်ားပါတယ္။ လူအမ်ားစုဟာ အဲဒီလို လူေတြကို ဆရာ တင္ထားၾကတယ္။ ဆရာက အေၾကာင္း အက်ိဳး ကိုက္ေအာင္ မေတြးႏိုင္ဘူး ဆိုရင္ သူ႔တပည့္က ဘယ္လို လုပ္ၿပီး အေၾကာင္း အက်ိဳး ကိုက္ေအာင္ သဘာ၀ က်ေအာင္ ေတြးႏိုင္ေတာ့ မလဲ။
ေဗဒင္ ဆရာေတြ၊ နတ္ကေတာ္ေတြ၊ ဘိုးေတာ္ေတြ၊ မယ္ေတာ္ေတြ၊ ၀ိဇၨာဆိုတဲ့ သူေတြကို ဆရာ တင္ထားၾကတဲ့ သူေတြဟာ ဘယ္လိုလုပ္ အေၾကာင္း အက်ိဳး ကိုက္ေအာင္ ေတြးႏိုင္မလဲ။ အခက္အခဲ တစ္ခု ရွိတဲ့ အခါ သဘာ၀က်တဲ့ အေျဖနဲ႔ လုပ္နည္းကို မရွာဘဲ သဘာ၀ မက်တဲ့ လုပ္နည္းနဲ႔ ေျဖရွင္းေနရင္ အဲဒီ အခက္အခဲဟာ ဘယ္လို အဆင္ေျပႏိုင္ မလဲ။
———-*****———-
ကဗ်ာေလးကို တစ္စု တစ္ေ၀းတည္း ျပန္ၾကည့္ရင္
- “Know this, that ev’ry body is free
- To choose his life and what he’ll be;
- In nameless ways be good and kind,
- But never force the human mind.
- Freedom and reason make us men;
- Take these away, what are we then?
- Mere animals, and just as well
- The beasts may think of heav’n or hell.
- May we no more our pow’rs abuse,
- But ways of truth and goodness choose.”
http://www.nyeinayetun.blogspot.com/
0 comments:
Post a Comment